Deze wegwijzer hoort bij actie 7 uit lijst met minimale acties. Bij de inwerkingtreding van de wet moeten gemeente de vergunningverlenings- en meldingsprocessen tijdens de bouwactiviteiten hebben aangepast aan de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). Het gaat hierbij om de inrichting van processen, de legesverordening, de informatievoorziening, de afspraken met uitvoeringsdiensten en private partijen en de juridische/inhoudelijke aspecten voor een goede uitvoerbaar- en handhaafbaarheid van de wet.
Het proces voor vergunningverlening voor bouwwerken wordt in tweeën opgeknipt:
-
Ruimtelijk component: de gemeente toetst aan omgevingsplan en veiligheid
-
Bouwtechnische component: via een melding onder de Wkb
De papieren bouwtechnische toets op het bouwplan vooraf wordt voor de gevolgklasse 1 bouwwerken vervangen door toetsing in de praktijk op het bouwwerk zoals dit gebouwd wordt. De initiatiefnemer wordt verplicht een onafhankelijke kwaliteitsborger in te schakelen. De kwaliteitsborger toetst op verschillende momenten in het proces van een project op bouwtechnische voorschriften uit het Besluit bouwwerken leefomgeving (BBL) toetst en verklaart of de getoetste onderdelen aan de voorschriften voldoen. De kwaliteitsborging wordt bij private partijen belegd, maar ook gemeenten hebben een rol in dit nieuwe stelsel met betrekking tot risicobeoordeling en dossier bevoegd gezag. Dit vraagt een behoorlijk aantal wijzigingen in processen, de legesverordening, competenties en informatievoorziening voordat de wet in werking treedt.
Urgentie
-
Bij onvolledige implementatie verricht u als gemeente taken die je eigenlijk niet hoeft te doen of in strijd zijn met de wet; onnodige inzet van ambtenaren en capaciteit, onduidelijke rolverdeling, dubbele loketten, extra vertraging.
-
Bij onvolledige implementatie verricht u als gemeente taken die nadelige consequenties hebben. De bouwkwaliteit wordt mogelijk niet getoetst door een wettelijk erkende kwaliteitsborger. Dit kan uitmonden in conflicten, rechtszaken en/of boetes.
-
De Wkb treedt eerst in werking voor gevolgklasse 1, en pas op langere termijn voor gevolgklassen 2 en 3 en monumenten. Het niet of onvolledig aanpassen van de processen voor gevolgklasse 1 heeft ook gevolgen voor de voorbereiding van de organisatie tot het moment waarop ook de bouwplannen in de hogere gevolgklassen onder het stelsel komen te vallen.
-
Het is de wettelijke taak van uw gemeente om ervoor te zorgen dat de verschillende diensten en producten worden geleverd. Hiervoor is implementatie voor een stelselwijziging nodig met veel meer werkprocessen en actoren dan alleen VTH.
-
Onder het nieuwe stelsel zijn er terugkerende maar ook andersoortige signalen zoals onder andere het borgen van geluidsoverlast als Bijzondere Lokale Omstandigheid of het toetsen op de Bibob of de APV Drankwet. Signalen die mogelijk ook al eerder in het proces van vergunningen en meldingen nodig zijn, waarop kan worden geacteerd door handhaving.
- De technische toetsing voor gevolgklasse 1 valt niet meer onder de bevoegdheid van de gemeente. Het vergunningenproces is hierop aangepast.
- Het gemeentelijke beleid, legesverordening, processen van bezwaar en beroep. ICT systemen en de opleiding en scholing van medewerkers VTH moeten op orde zijn volgens de nieuwe werkwijze.
Inhoud
- Uw organisatie moet beseffen dat werkprocessen fundamenteel gaan veranderen en dat er een knip komt tussen de ruimtelijke component (omgevingsplanactiviteit) en de bouwtechnische component (activiteit bouwen).
- De gemeente controleert bij de melding ‘bouwactiviteit’ op:
- Type bouwwerk. Gevolgklasse 1 of niet.
- Toegelaten kwaliteitsborger
- Toegelaten soort kwaliteitsinstrument
- Borgingsplan
- Risicoanalyse
- U moet in beeld hebben welke meldingen worden aangenomen, welke meldingen verdere aandacht vereisen en welke meldingen geen melding zijn omdat deze vergunningplichtig blijken. Ook kent u de verschillen tussen de gevolgklassen 1, 2 en 3 en hun actuele relevantie voor de Wkb.
- De informatiebronnen die geraadpleegd kunnen worden om te toetsen op type gevolgklasse zijn o.a. TAM gerelateerde verzoeken, actueel overzicht met alle type monumenten in uw gemeente, artikel 2.17 van het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL) met de omschrijving gevolgklasse 1.
- In het geval dat er toch een technische vergunning nodig is vanwege een gelijkwaardigheid dan is indienen van de bouwmelding niet nodig.
- De gemeente blijft bevoegd gezag en indien van toepassing kunt u bijzondere lokale omstandigheden aangeven. De bijzondere lokale omstandigheden die kenbaar zijn gemaakt zullen door de kwaliteitsborger moeten worden verwerkt in de risicobeoordeling.
- De informatie in de gereedmelding kan cruciaal zijn voor andere taken/projecten, bijvoorbeeld brandonveilige gevels, verduurzaming bestaande gebouwvoorraad voor 2050, circulariteit, behandelen meldingen/vergunningen milieu in bestaande bouw. Dit kan ook relevant zijn voor de BAG en WOZ. De gevolgen van invoering van de Omgevingswet en Wkb op het BAG-proces zijn onlangs gepubliceerd.
- Het soort kwaliteitsinstrument dat mag worden toegepast kan per bouwwerk verschillen.
Acties
- U moet een nieuw handhavingsbeleid opstellen, aangepast aan de Wkb. Fundamentele (technische) gebouwrisico’s moeten of kunnen geborgd worden in het omgevingsplan.
- Zit er tijd tussen bouwmelding en startmelding? Dan controleert u ook bij de startmededeling, er kan bijvoorbeeld rondom de status van een kwaliteitsborger iets zijn gewijzigd in de tussentijd. Een bouwmelding komt van rechtswege te vervallen na één jaar. Een nieuwe melding met de dan geldende regels en bijzondere lokale omstandigheden zal moeten worden gedaan.
- U integreert het Wkb-proces met werkende processen Omgevingswet. U richt de Wkb-processen binnen de gemeente in met de bijbehorende ICT-systemen.
- U moet inzicht hebben in de gevolgen van de aanvragen in gevolgklasse 1 (omdat voor de melding geen leges mogen worden geheven) op de legesverordening en de legesinkomsten.
- Is de opleiding en scholing van medewerkers VTH voor het werken met de Wkb volgens de nieuwe werkwijze en benodigde competenties op orde?
- Om een inschatting te maken welke impact de Wkb heeft op uw gemeente is het van belang om te bepalen wat uw ‘Bouw DNA’ is. Door te kijken vanuit een historisch perspectief naar de bouwopgave bepaald uw gemeente welke keuzes gemaakt moeten worden. In een gemeente met veel monumenten en weinig gevolgklasse 1 bouwwerken is de impact van de Wkb anders dan wanneer een gemeente een wettelijk verplichting heeft om 30.000 nieuwbouwwoningen onder gevolgklasse 1 te realiseren.
- Voor Toezicht en Handhaving op de bestaande vergunningen uit het huidige stelsel zal uw organisatie nog langere tijd ondersteuning nodig hebben in beleid, ICT, financiering, bepalen van de VTH-criteria. Voor de inwerkingtreding van het nieuwe stelsel zult u een inschatting moeten maken hoelang dit regime nog zal worden ondersteund.
- Zijn uw collega’s die als ‘bouwend’ opdrachtgever optreden al ingelicht over de aanstaande veranderingen van de vergunningverlenings-, meldings- en handhavingsprocessen?
-
Stroomschema ‘Bouwen onder de Omgevingswet en Kwaliteitsborging’
-
Webinar ‘Implementatie van de de Wkb bij gemeenten en nut en noodzaak proefprojecten’
-
Gereedmelding Wkb bij gefaseerde ingebruikname van woningen (stichtingibk.nl)
-
Zoeken in Register Kwaliteitsborging | Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw (tlokb.nl)
Meer informatie over de Wkb is te vinden op:
-
De website van vng : https://vng.nl/rubrieken/onderwerpen/wet-kwaliteitsborging-voor-het-bouwen-wkb
-
De website van het Instituut voor Bouwkwaliteit (IBK)
Heeft u vragen of wilt u een bijdrage leveren aan het implementatieteam, mailt u dan naar
wkb@vng.nl