Gemeenten hebben een breed takenpakket op het gebied van mobiliteit. In deze raadgever krijgt u een beeld van een aantal hoofdonderwerpen en hoe u daarop als raadslid kunt sturen en controleren.
Mobiliteit moet breder worden bezien dan alleen het beheer en onderhoud van lokale wegen. Gemeenten staan voor een mobiliteitstransitie en kunnen mobiliteit alleen toekomstbestendig maken als gekeken wordt naar bereikbaarheid, duurzaamheid, leefbaarheid en verkeersveiligheid in onderlinge samenhang. Hierbij hebben gemeenten aandacht voor het verminderen, veranderen én verduurzamen van mobiliteit en leggen ze de verbinding met aangrenzende dossiers zoals wonen, ruimtelijke ordening en gezondheid. Mobiliteit is verder een van de onderwerpen die een plek moeten krijgen in de omgevingsvisie en het omgevingsplan van uw gemeente.
Duurzame mobiliteit
Gemeenten en rijk nemen samen maatregelen om de klimaatverandering aan te pakken. Mobiliteit is een van de 5 aandachtsgebieden van het Klimaatakkoord om CO2 te besparen. Op het gebied van duurzame mobiliteit vinden belangrijke beleidsontwikkelingen plaats.
Wat kan uw gemeente doen?
- Stel samen met de provincie en andere gemeenten een regionaal mobiliteitsprogramma op en voer dit integrale plan voor duurzame mobiliteit uit. Betrek hierbij ook andere maatschappelijke partners.
- Stimuleer uw inwoners om te lopen en fietsen door zoveel mogelijk vrije fietspaden en goede fietsstallingen te realiseren bij stations en centrumgebieden en door fietsparkeernormen in te stellen. Werk samen met de provincie aan regionale fietsplannen, als onderdeel van het Nationaal Toekomstbeeld Fiets (rijksoverheid.nl).
- Bevorder openbaar vervoer en het gebruik van schone, stille en zuinige auto’s en andere motorvoertuigen. Overleg of een milieu- of zero-emissiezone in uw gemeente van toepassing is. Maak voor het plaatsen van laadinfrastructuur gebruik van de kennis en ondersteuning door de Nationale Agenda Laadinfrastructuur in de regio.
- Geef als gemeente het goede voorbeeld door dienstreizen en het eigen wagenpark te verduurzamen via elektrische voertuigen of voertuigen op alternatieve brandstoffen. Ook kunnen gemeenten fietsen en reizen met OV door de eigen medewerkers aantrekkelijker maken. Eis duurzame voertuigen bij het aanbesteden van Wmo- en leerlingenvervoer. Voer grond-, weg- en waterbouw (GWW) met schoon materieel uit.
Parkeren
Parkeerbeleid is een belangrijk onderdeel van het gemeentelijk mobiliteitsbeleid en daarnaast ook van de ruimtelijke inrichting en het locatiebeleid. Het gaat om een autonome taak, waaraan gemeenten zelf invulling mogen geven. De druk op de aanwezige parkeerruimte is groot en het belang van een afgewogen parkeerbeleid op lokaal niveau neemt de komende jaren alleen maar toe. Wij zien een trend dat gemeenten minder plek willen voor de auto in de stad en meer plek voor groen, lopen en fietsen.
Wat kan uw gemeente doen?
- Via parkeerbeleid kunnen gemeenten de bereikbaarheid en leefbaarheid verbeteren, het gebruik van de parkeerruimte reguleren en overlast voorkomen. Gemeenten kunnen voor parkeerregulering vele instrumenten inzetten, zoals parkeernormering (lagere parkeernormen), betaald parkeren (bijvoorbeeld andere parkeertarieven voor schonere voertuigen of gratis parkeren tijdens het opladen van elektrische voertuigen) en parkeren door vergunninghouders.
Verkeersveiligheid
Om het aantal verkeersslachtoffers naar 0 te brengen werken rijk, provincies en gemeenten samen aan het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030. Door risicogestuurd te werken worden ongevallen voorkomen in plaats van na een ongeval de infrastructuur aan te passen. Een risicoanalyse en uitvoeringsplan zijn ook voorwaarde om aanspraak te kunnen maken op cofinanciering van het rijk (totaalbedrag van € 500 miljoen over 10 jaar vanuit IenW).
Wat kan uw gemeente doen?
- Maak een risicoanalyse en uitvoeringsplan en vraag het kennisnetwerk SPV om hulp.
- Pak onveilige verkeerssituaties op het lokale wegennet aan en bekijk gedrag, infrastructuur en handhaving in onderlinge samenhang.
- Zorg voor goede lokale fietsnetwerken met nadruk op veiligheid en bereikbaarheid.
- Communiceer met inwoners over het toegepaste verkeersveiligheidsconcept bij de inrichting van infrastructuur (bijvoorbeeld Duurzaam Veilig of Shared space).
- Zorg voor goede afstemming met politie en OM over verkeershandhaving in uw gemeente.
- Bekijk waar het in de gemeente mogelijk is om uit te gaan van 30 km/uur als leidend principe binnen de bebouwde kom.
Bereikbaarheid
Mobiliteit is geen doel op zich, maar faciliteert als belangrijke randvoorwaarde de woningbouwopgave, energietransitie, regionale economie en ook sociale cohesie en toegankelijkheid. Daarom is het belangrijk om goede gebiedsgerichte oplossingen te bedenken, waarbij wonen, werken, mobiliteit en bereikbaarheid automatisch samen komen.
Wat kan uw gemeente doen?
- Neem bij gebiedsontwikkeling en woningbouw ook mobiliteit vanaf het begin mee in de plannen. Voor grotere mobiliteitsprojecten is het mogelijk om via de provincie en de MIRT-overleggen cofinanciering van het rijk aan te vragen.
- Blijf als gemeente investeren in regionale samenwerking om te komen tot integrale en toekomstbestendig bereikbaarheidsoplossingen. Hierbij kunt u ook denken aan de werkgeversaanpak, mijden en spreiden van vervoersbewegingen of het beter benutten van bestaande infrastructuur.
Uitvoeringskracht gemeenten
Het is belangrijk dat gemeenten over voldoende uitvoeringskracht beschikken om mobiliteitsopgaven te kunnen aanpakken. De VNG pleit bij het rijk ervoor om kennis, budgetten en menskracht op het vlak van mobiliteit bij gemeenten te vergroten.
Wat kan uw gemeente doen?
- Blijf als gemeente investeren in de mobiliteitsopgave en mobiliteitsplannen, zodat u een goede basis hebt om samen met de provincie input te leveren voor de MIRT-gesprekken. Het Mobiliteitsfonds voor grote investeringen is naast de bredere middelen in het gemeentefonds een belangrijk instrument voor de financiering van de mobiliteitsopgave.
- Bekijk waar slimme verbindingen (meekoppelkansen) te maken zijn tussen dossiers, bijvoorbeeld laadinfrastructuur meenemen als een weg wordt aangepakt voor het verbeteren van verkeersveiligheid.
- Door burgerparticipatie is het mogelijk om onverwachte en soms zelfs goedkopere oplossingen te bedenken voor het oplossen van verkeersproblemen in een wijk.
- Raadpleeg kennisproducten rond mobiliteit via het CROW KpVV kennisprogramma of wissel ervaringen uit met andere gemeenten.