Vraag het de jurist

maandag 4 juli 2022

In de rubriek ‘Vraag het de jurist’ beantwoordt Paul Norp van Stimulansz elke maand een (veelgestelde) vraag door gemeenten over toezicht en handhaving Wmo 2015 en Jeugdwet.

Vraag het de jurist

Team Zorg van VNG Naleving krijgt regelmatig vragen van gemeenten met betrekking tot toezicht en handhaving. Paul Norp is als jurist verbonden aan dit team. Elke maand buigt hij zich in deze rubriek over een vraag die leeft bij of interessant is voor meerdere gemeenten. Deze maand is dat: Moet een Wmo-toezichthouder ambtenaar zijn?

Wat zegt de Wmo 2015 hierover?

De Wmo 2015 geeft vrijwel eenduidig aan, dat een toezichthouder ambtenaar is. Artikel 1.1.1 lid 1 Wmo 2015 geeft een definitie van de term ‘toezichthoudende ambtenaar’ en verwijst daarbij naar ‘de persoon, bedoeld in de artikelen 4.3.1, 6.1 en 6.2.’

De basisregel voor het aanwijzen van Wmo-toezichthouders is opgenomen in artikel 6.1 lid 1 Wmo 2015 en luidt als volgt:

  1. Het college wijst personen aan die belast zijn met het houden van toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens deze wet.

Hier gaat het om ‘personen’. Lid 2 en 3 van artikel 6.1 Wmo 2015 vermelden wel de term ‘toezichthoudende ambtenaren’. 

2. De toezichthoudende ambtenaren zijn, voor zover dat voor de vervulling van hun taak noodzakelijk is en in afwijking van artikel 5:20, tweede lid, van de Algemene wet bestuursrecht, bevoegd tot inzage van dossiers.

3. Voor zover de toezichthoudende ambtenaar door inzage in bescheiden bij de vervulling van zijn taak dan wel door verstrekking van gegevens in het kader een melding als bedoeld in artikel 3.4, gegevens, daaronder begrepen bijzondere persoonsgegevens, heeft verkregen, ter zake waarvan de beroepskracht uit hoofde van zijn beroep tot geheimhouding verplicht is, geldt gelijke verplichting voor de toezichthoudende ambtenaar, onverminderd het bepaalde in artikel 5.2.4.

Ook Hoofdstuk 3 Wmo 2015, over de kwaliteit van Wmo-voorzieningen, heeft het consequent over ‘toezichthoudende ambtenaar’. 

Kennelijk is het de bedoeling van de wetgever geweest, ambtenaren aan te wijzen als Wmo-toezichthouder. 

En wat zegt de Algemene wet bestuursrecht?

Het begrip ‘toezichthouder’ komt uit artikel 5:11 Algemene wet bestuursrecht. Dat artikel is onderdeel van Titel 5:2 Algemene wet bestuursrecht, waar ook de specifieke bevoegdheden van de toezichthouder zijn geregeld. Bij de totstandkoming van de Algemene wet bestuursrecht is ook de wetgever van mening geweest, dat toezichthouders bij voorkeur ambtenaar moeten zijn, en dat ‘met het aanwijzen van toezichthouders buiten het overheidsapparaat terughoudend moet worden omgesprongen’ (zie Kamerstukken II, 1993/1994, 23 700, nr. 3, p. 139). 

Kortom, het aanwijzen van ambtenaren heeft via de Algemene wet bestuursrecht de voorkeur, en lijkt via de specifieke wet, de Wmo 2015, een eis te zijn. 

Mogelijke discussie

Er zou daarom discussie kunnen ontstaan over de vraag of een externe kracht, die geen ambtenaar is, wel Wmo-toezichthouder kan zijn, en dus ook over de vraag of diegene dan wel toezichtsbevoegdheden heeft. 
Een oplossing daarvoor zou kunnen zijn om externen te benoemen als onbezoldigd ambtenaar (zie link onder meer informatie) en hen dan via de reguliere weg – dus via een aanwijzingsbesluit – als Wmo-toezichthouder aan te wijzen. 

Meer informatie