Het ontwikkelen van één integraal omgevingsplan voor 2032 is één van de grootste projecten in het fysieke domein voor gemeenten in lange tijd. Tegelijk moet u vanaf inwerkingtreding al gebiedsontwikkeling kunnen faciliteren en het omgevingsplan kunnen wijzigen. Om tot succesvolle transitie te komen is een gedegen plan van aanpak, ofwel transitieplan of transitiestrategie, noodzakelijk. Op deze pagina vindt u aandachtspunten voor het opstellen van een transitieplan, aangevuld met voorbeelden van reeds opgestelde transitieplannen door gemeenten.
De aandachtspunten gaan over de volgende onderwerpen:
- Ambities gemeente
- Proces en rol van de raad
- Opbouwen omgevingsplan
- Winkel openhouden
- Prioriteren, faseren en plannen
- Bedrijfsvoering
We hebben deze onderwerpen en aandachtspunten voor een belangrijk deel gebaseerd op een analyse van reeds gepubliceerde transitieplannen. De onderwerpen kunnen hoofdstukken vormen van uw eigen transitieplan.
Omdat de transitie van het omgevingsplan voor ons allen nieuw is, hebben we geen kant en klaar en bewezen plan liggen dat door elke gemeente gebruikt kan worden. Doordat uitgangspunten verschillen per gemeente, bijvoorbeeld het ambitieniveau of het gewenste niveau van dienstverlening, is er ook niet ‘één juist transitieplan’. Wel zien we in meer algemene zin 3 belangrijke kenmerken waaraan een transitieplan in onze ogen moet voldoen: volledig, in de geest van de Omgevingswet en realistisch.
1. Volledig
Het transitieplan is volledig. Dat wil zeggen dat het transitieplan alle onderwerpen belicht die belangrijk zijn voor de transitie naar één integraal omgevingsplan. En deze onderwerpen vooral ook in samenhang beziet.
Daarbij is het goed als het transitieplan handvatten geeft voor zowel de gemeentelijke organisatie als geheel én kaders en richting bevat voor de opsteller van het omgevingsplan. Een transitieplan zien we echter niet als ‘handboek’ hoe je een omgevingsplan wijzigt of welke regels de gemeente wil stellen. We zien als risico dat gemeenten in hun transitieplannen hierin doorschieten. Een transitieplan moet in onze ogen niet te weinig te bevatten, maar ook niet te veel operationele en juridische zaken. Bijvoorbeeld een juridisch kader over het al dan niet mogen inzetten van de BOPA in bepaalde situaties past niet in dit document. Dit is een wankel evenwicht en een uitdaging.
2. In de geest van de Omgevingswet
Het transitieplan is opgesteld in de geest van de Omgevingswet. Dat wil zeggen dat het transitieplan toewerkt naar een omgevingsplan dat invulling geeft aan de evenwichtige toedeling van functies aan locaties die het omgevingsplan moet regelen en aansluit bij de bedoeling van de Omgevingswet. Denk hierbij aan een integrale aanpak van het beheer en de (duurzame) ontwikkeling van de fysieke leefomgeving, het benutten van bestuurlijke afwegingsruimte ten behoeve van lokaal maatwerk en het bevorderen van participatie en transparantie.
3. Realistisch en uitvoerbaar
Tot slot moet het transitieplan realistisch zijn. Daarmee bedoelen we dat de transitie bedrijfsmatig uitvoerbaar is, rekening houdend met enerzijds het ambitieniveau en anderzijds de beschikbare capaciteit, doorlooptijden, technische mogelijkheden en (financiële) middelen.
Op 8 september 2023 vond een bijeenkomst plaats van het Netwerk Omgevingsplan over het transitieplan. Bekijk hier de opname en de presentaties van deze sessie