Vanuit welke gedachte/doel bent u uw juridische opbouw gaan inrichten?

De opdracht was om het omgevingsplan zoveel mogelijk ‘beleidsneutraal’ te maken. Inmiddels zijn we erachter dat dit niet kan: de instructieregels nopen ons tot keuzes, ook bij een gebiedsgerichte wijziging die vooral ziet op een actualisatie. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de instructieregels vanuit bodem (en de relatie met vergunningvrij bouwen) en cultureel erfgoed (de omgeving van het monument).

Gedachte en/of doel: belang van structurele samenhang. Eerst keuzes op grote lijnen (activiteitgericht) maar ook structuur: techniek het werk laten doen. De afspraken die we hebben gemaakt zijn opgenomen in de Leidraad wijzigen omgevingsplan Meppel. Dit document is bedoeld voor de interne organisatie en voor initiatiefnemers (en dan vooral de adviesbureaus die worden ingeschakeld). De Leidraad wordt verder doorontwikkeld bij het maken van het eerste deelplan (Binnenstad-Centrumschil).

Hoe verhouden verschillende afdelingen, hoofdstukken, paragrafen etc. binnen de structuur zich tot elkaar?

De opzet is modulair door voor de verschillende activiteiten goed gebruik te maken van afdelingen, paragrafen en subparagrafen. Daarmee kunnen eenvoudig nieuwe activiteiten worden toegevoegd. De regels bevatten een platte structuur. We maken een analyse van gemeenschappelijke kenmerken van verschillende regelingen en die bundelen we op een logische plaats in het plan. Bijvoorbeeld beoordelingsregels voor alle bouwactiviteiten in een apart artikel en daarnaast meer gedetailleerde beoordelingsregels in een artikel voor de specifieke bouwactiviteit.

De benaming van de afdelingen, (sub)paragrafen en artikelen sluit zoveel mogelijk aan op de inhoud ervan.

Hoe structureert u de regels over de activiteiten (thematisch, gebiedsgericht, mengvorm ...)?

De activiteit staat centraal, de regel volgt de activiteit. De regels gaan uit van de activiteitgerichte opzet. We maken gebruik van de verschillende hoofdstukmogelijkheden: een hoofdstuk per activiteit, zoals gebruik, bouwen, aanleggen, monumentenactiviteit etc. Hiermee wijken we af van het casco van de VNG (één hoofdstuk voor alle activiteiten).

Heeft u een annotatiestrategie gekozen en zo ja welke? 

Annoteren volgt de geo. We hebben gekozen zoveel mogelijk met geo te werken. Enerzijds maakt dat (het werken met) het plan eenvoudiger, anderzijds is er daarmee niet echt een noodzaak voor een annotatiestrategie. Wel hanteren we enkele uitgangspunten (bijvoorbeeld: bij voorkeur maar één locatie/werkingsgebied per juridische regel) en het liefst een (sub)paragraaf met een eigen setje regels en ook een eigen locatie. Met deze uitgangspunten zijn de regels van het omgevingsplan goed toepasbaar te maken.  

Op welke manier kan de bruidsschat geïntegreerd worden in het nieuwe deel van het omgevingsplan?

Het onderdeel bouwen uit de bruidsschat hebben we verwerkt in hoofdstuk 6 bouwactiviteiten. Het onderdeel milieu komt op verschillende plaatsen terug bij bouwen en gebruiken (het toevoegen van een geluidgevoelig gebouw bijvoorbeeld). Voor Binnenstad-Centrum laten we het grootste deel van de milieuregels uit de bruidsschat in Hoofdstuk 22 staan. Alleen waar die regels knellen voor de bestaande situatie of op basis van andere ambities, zoals de afwijkende waarde voor lood (op basis van advies van de GGD m.b.t. gezondheid) doen we een ingreep in de bruidsschat.

De regels voor activiteiten anders dan wonen over bijvoorbeeld de hoeveelheid geluid komen terug in hoofdstuk 10 Milieuaspecten van activiteiten. De regels uit de bruidsschat over specifieke milieubelastende activiteiten verwerken we te zijner tijd in hoofdstuk 10. Tot die tijd maken we goed gebruik van de regels inclusief de door het rijk gemaakte toepasbare regels.  

Hoe kunnen de regels geraadpleegd worden in het DSO?

In de pre-omgeving is het (deel-)omgevingsplan Meppel voor Binnenstad-Centrumschil gepubliceerd. Onze ervaring leert dat de ingang via de rechter route (Omgevingsdocumenten met regels) binnen regels op de kaart de meeste duidelijkheid biedt.

Als een gemeente uw werkwijze wil gebruiken, hoe kan dat gedaan worden?

Het beste is om te starten met een eerste wijziging van het omgevingsplan voor een deelgebied.

Hoofdstuk 4 gebruiken we alleen voor aanwijzingen, de inhoud daarvan baseren we op de instructieregels van het Bkl. Dat komt ook terug in de volgorde: aandachtsgebieden voor veiligheid, geluid, beperkingengebieden voor veiligheid, geluid en bodem, en aspecten van cultureel erfgoed, zoals de aanwijzing van monumenten, rijksbeschermd stadsgezicht en omgeving van het monument. Indien gewenst kan hier eenvoudig een afdeling met gebiedstypen aan worden toegevoegd.

In Meppel gebruiken we de richtingaanwijzer uit hoofdstuk 4 van de staalkaarten van de VNG niet. Wij vinden dit een mensleesbare uitleg van de ‘satéprikker’ en overbodig. Door zoveel mogelijk te werken met geo is met een klik op de kaart al goed te zien welke regels waar van toepassing zijn.

De geldende bestemmingsplannen zijn een goede basis voor het omgevingsplan en de bestemmingen zetten we om in activiteiten. De functies vertalen we in gebruiksactiviteiten met per regelkwalificatie (zoals toegestaan, melding, vergunningplicht) een aparte subparagraaf. Elk set regels in een (sub)paragraaf heeft een eigen locatie. Het omgevingsplan is daarmee goed modulair op te bouwen.

Met het voorbeeld van Meppel kan elke gemeente een goede opzet van de bouwactiviteiten maken waarbij het vergunningvrij bouwen uit de bruidsschat wordt geïntegreerd met de regels uit de bestemmingsplannen. Daarbij worden de regels gelijk in overeenstemming gebracht met de instructieregels (voor bijvoorbeeld bodem en cultureel erfgoed) en beter leesbaar gemaakt. En ook wordt voorkomen dat op verschillende plekken in het plan regels voor bouwactiviteiten staan.

Welke strategie en uitgangspunten worden gehanteerd om te komen tot het gebiedsdekkende omgevingsplan?

Gebiedsgewijze implementatie: eerst complex (binnenstad & centrumschil), vervolgens nog complexer. Dit laatste betreft de gezoneerde bedrijventerreinen. Reden hiervoor is o.a. het verouderde planologisch regime met deels een beheersverordening met de oude plannen als pdf-bestand daarin opgenomen. En ook om de zonering aan te passen naar de nieuwe systematiek van geluidproductieplafonds.

Daarna komen de verschillende deelgebieden aan de beurt, zoals woongebieden, buitengebied en transformatiegebieden. Voor nieuwe thema’s (zoals evenementenlocaties) en de lokale verordeningen wordt met afzonderlijke wijzigingen van het omgevingsplan gewerkt.

Welke voor - en nadelen hebt u ervaren bij het werken aan deze structuur?

Nadeel: het eerste deelgebied is direct zeer complex. Het is een gemengd gebied met veel functies, cultureel erfgoed, bedrijfsmatige activiteiten, invloed vanuit milieu- en omgevingsaspecten, zoals industrie, spoorweg- en wegverkeerslawaai en vervoer gevaarlijke stoffen.

Maar dit betekent wel dat de regelstructuur al staat en dat de overige delen van de gemeente vooral een nadere uitwerking (of wellicht zelfs vereenvoudiging) van deze regels met zich mee zal brengen. Dat is dus een voordeel. Veel onderdelen kunnen straks eenvoudig aan het omgevingsplan worden toegevoegd door locaties toe te voegen. De basis van de regels staat, alleen voor maatwerk zijn daarin nog toevoegingen nodig.

Welke tip zou u nog mee willen geven? 

Ga als de bliksem aan de slag! Door van het eerste deelgebied ook de eerste officiële wijziging van het omgevingsplan te maken (en dus ook de procedure te doorlopen) is er ook intern de noodzaak om capaciteit beschikbaar te maken. Als er een eerste wijziging is, kan deze worden gebruikt voor de daaropvolgende wijzigingen die nodig zijn om ontwikkelingen mogelijk te maken.

De wijziging van het omgevingsplan Meppel voor Binnenstad-Centrumschil gaat in het najaar van 2023 in procedure.