Toebes leefde ruim drie jaar op de gesloten afdeling van een verpleeghuis om van dichtbij te ervaren hoe we omgaan met mensen met dementie – en hoe dit anders kan. 
Voor zijn meervoudig bekroonde documentaire Human Forever trok hij drie jaar lang met zijn vriend en filmmaker Jonathan de Jong over de wereld om te zien hoe andere landen omgaan met mensen met dementie. Landen die juist van het rijke Nederland wilden leren, omdat dat samen met de Scandinavische landen een perfect functionerend zorgsysteem zou hebben.

Ultieme veiligheid

Een serieuze misvatting. Zijn ervaringen in het verpleeghuis en zijn observaties in andere landen leerden Toebes dat hier vanuit de beste bedoelingen een systeem is ontstaan dat mensen met dementie uitsluit in plaats van insluit, een systeem waarin de bedenkers zelf liever niet terechtkomen. Een systeem dat alle risico’s wil uitsluiten door op alles wat enigszins anders dan normaal is, een risicoanalyse los te laten en vervolgens te medicaliseren. Eet iemand twee dagen wat minder, dan staat de diëtist in de kamer. Valt een vrouw van 82 een keer, dan komt de fysiotherapeut langs om haar voorzichtiger te leren lopen: valpreventie. 
‘We streven naar ultieme veiligheid, maar een focus op het bewerkstelligen van nul risico’s leidt tot ook tot een niveau van leven van nul’, zei Toebes. ‘In Denemarken staat de levende omgeving centraal, met veel natuur. In mijn verpleeghuis stonden alleen plastic planten, omdat iemand heeft bedacht dat mensen met dementie van planten eten. Als er één persoon is geweest die een hap uit een blad heeft genomen, wordt dat gelijk tot een collectief probleem gemaakt.’

Anders kijken, is anders doen

Moldavië

Wat hebben gemeenten aan die boodschap? Welnu, zij kunnen zorgen voor wijken die zijn ingericht en samengesteld als een zorgzame samenleving, waarin mensen naar elkaar omzien. Toebes noemde het voorbeeld van Moldavië, niet een land waar je als eerste aan denkt als gidsland op het gebied van zorg. In Moldavië wordt het ‘elkaar helpen’ niet gezien als een professionele handeling, waar een verpleegkundige, fysiotherapeut of andere zorgverlener voor moet worden ingeschakeld, maar door mensen met allerlei verschillende behoeften bij elkaar te brengen wordt daar gewerkt aan een systeem waarin het elkaar helpen normaal is.
Dat was dan ook zijn oproep aan gemeenten: bouw sociale woonvormen, versterk de zorgzame buurten en ontwikkel een visie voor een samenleving waarin niet direct voor alles professionele hulp hoeft te worden ingeschakeld. ‘En draag uit, ook in jullie contacten met de media, dat je risico’s accepteert. Kijk anders naar dementie. Anders kijken, is anders doen.’