VNG Magazine nummer 10, 27 juni 2025
Tekst: Rutger van den Dikkenberg | Beeld: Nunes dos Anjos
Gemeenten moeten ervan uit kunnen gaan dat wetten, regels en beleidskaders ‘helder, consistent en uitvoerbaar’ zijn en dat daar voldoende middelen voor beschikbaar zijn. Dat zei koning Willem-Alexander op de eerste dag van het VNG Jaarcongres in Brainport Eindhoven.
Het staatshoofd was door de VNG in Eindhoven uitgenodigd om het honderdste jaarcongres te openen. Dat deed hij door samen met voorzitter Sharon Dijksma van de VNG een klok te luiden die in Asten is gegoten. De klok werd in 2012 nog door koningin Beatrix geluid bij de heropening van het museum Klok & Peel in het dorp.
Samenwerking
Een goede samenwerking tussen gemeenten, provincies en het rijk is essentieel om het vertrouwen van burgers te versterken, zei de koning in zijn toespraak. De uitvoerbaarheid van beleid, en daarmee dus ook de betaalbaarheid, speelt daarbij een belangrijke rol.
Gemeenten hebben daarbij volgens hem een ‘unieke positie om het voortouw te nemen bij het aandragen van oplossingen’. Gemeenten hoeven niet hulpeloos af te wachten wat er in Den Haag besloten wordt, zei de koning: ‘U ként immers de praktijk. U weet wat er speelt.’
En, hield de koning de zaal voor: ‘U zit heel dicht op de belangrijkste energiedragers die we hebben in dit land.’ Daarbij verwees hij onder meer naar burgers, maar ook naar ondernemers, docenten, vrijwilligers, politieagenten en andere groepen.
Stem laten horen
Willem-Alexander riep gemeenten daarom op hun stem te laten horen. ‘Zonder uw stem raakt Nederland losgezongen van de uitvoeringspraktijk’, zei hij. ‘Een sterk en gezond Nederland kan simpelweg niet zonder sterke en gezonde gemeenten die meedenken over onze toekomst.’
De koning sprak ook zijn grote waardering uit voor het werk van burgemeesters, wethouders, raadsleden en gemeenteambtenaren. ‘U draagt uw gemeente in uw hart. Dat merk je gelijk als je met u door een wijk loopt en ziet hoe u met bewoners omgaat.’
Op de stoep
In zijn werkbezoeken in het land ziet Willem-Alexander de impact van het werk van de gemeente, zei hij: ‘In uw straten en buurten raken de kleine en de grote wereld elkaar.’
De abstracte problemen van het land worden concreet in gemeenten, ziet de koning. Het gaat er niet meer over woningnood of stikstof, of vergrijzing, maar over ‘een huis voor de familie Jansen, toekomstperspectief voor boer Bakker en goede thuiszorg voor mevrouw De Vries’.
De koning verwees in zijn toespraak ook naar de agressie waar gemeentebestuurders mee te maken krijgen, die de democratie ondermijnt en een impact heeft op de persoonlijke veiligheid. ‘En toch gaat u door met het dienen van de publieke zaak.’ De koning zei daar ‘veel respect’ voor te hebben.