Tegen 2050 is Zeeland de groene krachtbron voor de BV Nederland met allerlei duurzame energieprojecten en een nucleair opleidingsinstituut. Dat en de bestaande sterke economie op diverse fronten, maakt de provincie tot een hotspot van talent, die werkzoekenden aantrekt. ‘Die bevolkingsaanwas is een eerste vereiste om de kansen die Zeeland biedt te benutten en de leefbaarheid te behouden’, zegt Marga Vermue. Zij is burgemeester van Sluis, voorzitter van de Vereniging van Zeeuwse Gemeenten en bestuurslid van het Overleg Zeeuwse Overheden (OZO). Gezamenlijk werken de Zeeuwse overheden aan een toekomstvisie voor de provincie.

Jullie dachten: als het kabinet niet met een toekomstvisie komt, doet Zeeland het zelf wel?
‘Het is krachtig om zelf welbewust met een gedragen visie te komen. Daarmee maken we duidelijk waar Zeeland voor staat. De dertien ­gemeenten, het waterschap en de provincie werken nauw samen in het OZO. Dat biedt een mooie kans voor zo’n document. We zijn misschien wat te bescheiden, dus het is goed om met deze breedgedragen visie te komen. Het was enige jaren geleden een grote teleurstelling dat de marinierskazerne in Vlissingen er niet kwam. Dat heeft ons als overheden nog meer samengebracht. Het maakte ons meer bewust dat we één geluid vanuit Zeeland moeten laten horen.’

Het was een grote teleurstelling dat de marinierskazerne er niet kwam

Gedeputeerde staten hebben het startdocument overgedragen aan het OZO voor de lokale verdieping. Kunnen jullie uit de voeten met de bouw aan de ‘delta van de toekomst’?
‘Het is een richtinggevend kader als stevige basis, maar nog geen dichtgetimmerd plan. Als het gaat om de ruimte binnen Zeeland, kijken we waar de kansen liggen. De betrokkenheid van de inwoners, politici, onderwijs en bedrijfsleven is groot. Zeeland kent geen natuurlijke bevolkingsgroei, terwijl we de potentie daarvoor wel in huis hebben. We beschikken over heel veel ruimte. Daarnaast staan onze voorzieningen onder druk omdat er minder mensen ­gebruik van maken en dat heeft weer gevolgen voor de leefbaarheid. De ruimte is er. De kwaliteiten hebben we ook, prachtige gebieden met veel cultuurhistorie en natuur. De werkloosheid is hier laag. De roep om arbeidspotentieel is groot, vanuit zowel de verschillende bedrijfssectoren als de overheid. Daarom is het wenselijk om mensen hiernaartoe te halen. Zeeland is een energiecluster. We hebben windmolens op zee. Die energie komt hier aan land. Daarnaast staat hier een kerncentrale en beschikken we over veel zonne-energie. Waterstof is ook een ontwikkeling in onze provincie. De chemische industrie hier verbruikt veel energie en waterstof biedt daar ook weer kansen. We zijn ook een topregio waar het gaat om het leveren van voedsel en waterveiligheid.’ 

Een ideale plek dus om het overvolle westen niet alleen te ontlasten, maar ook te voorzien?
‘Daar moeten we wel zorgvuldig mee omgaan. Wat past hier bij de aard en de omvang van deze regio en bij de natuur, de rust en de ruimte? Die mooie dorpjes en mooie steden willen we wel behouden. De kwaliteiten bewaken we, maar er mag best groei plaatsvinden om juist die kwaliteit en de voorzieningen in stand te houden. De mensen hier zien ook wel dat onze bevolkingsontwikkeling niet meegegroeid is met andere plekken. Dat blijkt ook uit het rapport Elke regio telt! Het brengt een spiraal van verschraling met zich mee, die wij willen ombuigen naar een spiraal van versterking. Meer mensen hiernaartoe halen is geen doel op zich, maar het is belangrijk om de economie levendig te houden, kansen te benutten en voorzieningen in stand te houden. We zijn een heel sterke werkregio, dat moet zo blijven.’

Meer mensen hiernaartoe halen is geen doel op zich

U pleit voor een Z4-netwerkstad, waardoor ook de dorpen groeien en ook daar voorzieningen terugkomen. Kunt u dat uitleggen?
‘We zetten in op slimme groei waarbij Goes, Middelburg, Vlissingen en Terneuzen samen een netwerkstad vormen met een gedeeld voorzieningenniveau. Daar zijn nu al meer voorzieningen en dat moeten we vooral ook zo houden. Denk aan theaters, evenementen, ziekenhuizen of bijvoorbeeld de Hogeschool Zeeland, die in Vlissingen zit. In Middelburg zit het University College Roosevelt dat verbonden is aan de Universiteit van Utrecht. Dat biedt potentie tot een verdere uitbouw met andere onderdelen voor een universitaire studie.
‘Dat alles betekent niet dat de andere gebieden niet zouden mogen groeien. Ook daar moet groei mogelijk zijn met kansen voor jongeren om zich te kunnen vestigen. In die gebieden willen we de scholen ook behouden. We hebben één locatie voor voortgezet onderwijs in Oostburg in het midden van de gemeente Sluis, dat ruim driehonderd vierkante kilometer groot is. Voor Sluis is het van groot belang dat die school blijft, maar er zitten weinig leerlingen op. Zou de school verdwijnen, dan moeten de scholieren naar Terneuzen. Met een reistijd van anderhalf uur met het openbaar vervoer is dat eigenlijk onmogelijk. Over die afstanden hebben we het.’ 

Onze contacten over de grens zijn ontzettend goed

Wat betekent dat voor de toekomst van uw eigen gemeente?
‘Sluis ligt helemaal aan de rand van Nederland, op de kruising van Zeeland en Vlaanderen. Onze contacten over de grens zijn ontzettend goed. Net over de grens liggen Antwerpen, Brugge en Gent. Daar zijn wij de mooie achter- of voortuin van. Wij zoomen in op het toerisme aan de kust. Veel Vlamingen komen graag bij ons recreëren, winkelen of gaan naar de horeca. Dat zet zich door in de toekomst. De focus ligt ook op het achterland van Sluis. Dat is een mooi gebied waar nog echt rust heerst en ruimte is. Ook daar kunnen we bezoekers laten recreëren en verblijven. Belangrijk voor ons is voldoende nieuwe aanwas aan inwoners. Daarvoor zijn woningbouw en werkgelegenheid nodig. Daarom ook is het van belang dat Zeeuws-Vlaanderen op het persoonsvervoer via het spoor wordt aan­gesloten tussen Gent en Terneuzen. Daar ligt al een goederenvervoerlijn. Als grote stad kampt Gent met problemen rond nieuwe woningbouwlocaties. Met deze ov-verbinding wordt het prima mogelijk in Gent te werken en in Zeeuws-Vlaanderen te wonen, en vice versa. Verbindingen zijn voor economische groei van levensbelang. We hebben al een grensoverschrijdend industriegebied, North Sea Port, het havengebied van Gent, Terneuzen, Borsele en Vlissingen. Dan is die ov-verbinding niets anders dan logisch.’

Er is ook een strategische agenda opgesteld die voor een lange periode rijk en regio verbinden. Heeft u daar vertrouwen in?
‘Ik zie daar wel kansen in. De minister van BZK draagt het rapport Elke regio telt! echt uit. Er zijn elf regio’s benoemd, waaronder Zeeuws-Vlaanderen, die starten met het Nationaal Programma Vitale Regio’s. Ik ben voorzitter van de overlegtafel daarvan die regelmatig kennis en ervaring uitwisselt. Met dat nationaal programma gaan het ministerie en de elf regio’s een langdurige verbinding aan inclusief een plan van aanpak, met financiële middelen en met heel veel contacten tussen Den Haag en de regio. Iedere regio stelt nu een strategische visie op. Het mooie daarbij is dat elke regio een bepaalde topambtenaar in de vorm van een SG of DG gekoppeld heeft gekregen. Zo is Zeeuws-Vlaanderen aan de SG van OCW Loes Mulder gekoppeld. Hiermee krijgt het rijk meer grip op de materie. Het startdocument Zeeland 2050 versterkt ook de positie van Zeeuws-Vlaanderen. Tussen beide visies moet natuurlijk wel een logische verbinding zijn. Toevallig hadden we in Zeeuws-Vlaanderen al een strategische visie, die is enige jaren geleden door de gemeenteraden van Hulst, Terneuzen en Sluis vastgesteld. Dat vormt nu onze basis voor de update om met het nationaal programma aan de slag te gaan.’