Cultuur heeft voor inwoners een enorm samenbindende en vormende betekenis. Hoe kunt u als raadslid sturen op het brede aanbod van cultuur (waaronder bibliotheken) en de omgang met cultureel erfgoed?
Cultuur
Gemeenten bekostigen een brede waaier aan culturele activiteiten. De afgelopen jaren stonden in het teken van de coronacrisis, die de culturele sector hard heeft geraakt. Voor de inzet voor herstel van de culturele sector heeft de VNG een gids opgesteld. Er wordt gewerkt aan de verbetering van het gehele cultuurbestel. De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zal een uitgangspuntennotitie presenteren met de hoofdlijnen voor het cultuurbeleid voor de periode 2025-2028, naar verwachting medio 2023.
Stedelijke cultuurregio’s
In aanloop naar de huidige cultuurnotaperiode (2021-2024) zijn er 15 stedelijke cultuurregio’s gevormd, die convenanten met het rijk hebben gesloten. In 2022 verschijnt vanuit het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een evaluatieonderzoek over de werking van deze samenwerkingsverbanden. De VNG zal hierop input leveren.
Laaggeletterdheid
Het VN-verdrag Handicap verplicht gemeenten om samen met inwoners met een beperking een Lokale Inclusie Agenda te maken, waarin plannen staan met als doel dat iedereen mee kan doen in de samenleving. Laaggeletterdheid ontstaat vaker dan gemiddeld bij mensen met bepaalde beperkingen. De aanpak van laaggeletterdheid kan dus onderdeel zijn van de Lokale Inclusie Agenda van uw gemeente.
Beleid passend bij gemeentegrootte
Welke culturele ambitie past bij uw gemeente, hangt samen met het karakter en de schaal van de gemeente. Het zogeheten ringenmodel voor de culturele infrastructuur van gemeenten kan daarbij helpen. Welk beleid- en activiteitring van toepassing is, hangt af van de gemeentelijke schaalgrootte.
Brede aanpak
Juist als raadslid kunt u aandringen op verbindingen tussen cultuur en andere domeinen. Te denken valt aan armoedebeleid, werk, (jeugd)zorg, onderwijs, ruimte/wonen en economie. Om het draagvlak voor een brede cultuuraanpak te vergroten kunt u aansluiting zoeken bij (financiële) stimulansen van het rijk: cultuuronderwijs, cultuureducatie, het Nationaal Programma Onderwijs, Cultuur en het Sociaal Domein (zie ook Fonds voor Cultuurparticipatie), de Brede Regeling Combinatiefuncties en Digitalisering bij archieven en bibliotheken. Toegankelijkheid voor mensen met een beperking is eveneens een belangrijk onderdeel van lokaal cultuurbeleid, op basis van het VN-verdrag handicap (zie de raadgever ‘Op weg naar een inclusieve samenleving’).
Bibliotheken
Een kernaanbod in het culturele domein zijn de bibliotheken. Bijna alle gemeenten subsidiëren (voor een deel) de openbare bibliotheek. De Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob) van 2015 heeft als uitgangspunt: toegang voor iedereen. Gemeenten zijn overigens niet verplicht een bibliotheek binnen de eigen grens te hebben, maar ze zijn wél verantwoordelijk voor een bereikbare bibliotheekvoorziening voor hun inwoners. De Wsob bepaalt aan welke functies een bibliotheek moet voldoen om deel te nemen aan het landelijk netwerk. Dit is meer dan alleen de boeken-uitleen. Een moderne bibliotheek stimuleert inwoners tot ontwikkeling, educatie, lezen, onderlinge ontmoeting, debat en kennismaking met kunst en cultuur.
Maatschappelijke thema’s
Om die functies adequaat te ontwikkelen hebben bibliotheken met diverse partners, waaronder de VNG, in 2020 het bibliotheekconvenant ondertekend. Dit vergt lokale inkleuring waar u als raadslid op kunt sturen. U kunt daarbij gebruikmaken van de VNG-handreiking ‘Lokaal bibliotheekbeleid’. Ook de Certificeringsorganisatie Bibliotheekwerk Cultuur en Taal (CBCT) ondersteunt de omslag van bibliotheken naar bredere instellingen voor cultuur of maatschappelijke ontwikkeling. Via de zogeheten Bibliotheek op school (dBos) krijgt lezen ook een stimulans.
Erfgoed en Omgevingswet
De in 2022 in werking te treden Omgevingswet heeft gevolgen voor de Erfgoedverordening. Vanaf 1 juli 2022 moet de Erfgoedverordening technisch zijn aangepast aan de Omgevingswet: de wettelijke grondslagen en formele verwijzingen in de Model Erfgoedverordening 2016 zijn daarom geactualiseerd. U vindt hier meer info. Verder lopen er binnen het domein Erfgoed diverse programma’s, zoals de Erfgoeddeal en Kerkenvisies. Tot slot kunt u als raadslid vragen om structureel voldoende middelen voor instandhouding, restauratie en verduurzaming van (gemeentelijke) grote monumenten.