Inclusieve samenleving

woensdag 22 november 2017

Waar kan ik terecht voor hulp bij mijn schulden?

Wat is er in de gemeente georganiseerd voor mensen die niet goed rondkomen? Hoe helpen we mensen de eindjes aan elkaar te knopen? Gebeurt dat snel, toegankelijk en voor iedereen begrijpelijk? Gemeenten hebben een taak in het ondersteunen van kwetsbare inwoners. Voorkomen dat mensen problematische schulden krijgen is daarvan een onderdeel. Maar hoe doe je dat? Samenwerking met andere beleidsdomeinen en met verschillende partners is in de stad is essentieel, bijvoorbeeld met woningcorporaties, energiemaatschappijen, en het onderwijs. De raadgever geeft een beeld van verschillende aspecten rond de aanpak van schulden en armoede.

Voor veel burgers is de samenleving te ingewikkeld. De taal in brieven van de overheid en andere instanties is niet eenvoudig en het stelsel van tegemoetkomingen en (belasting)regelingen is complex. Dit leidt tot betalingsachterstanden, schulden en sociaal maatschappelijke schade. Schulden veroorzaken stress, onzekerheid en belemmeren adequaat denken en handelen.

Wat ziet u als raadslid als de belangrijkste opgaven voor de aanpak van schulden en armoede, waar zitten de politieke keuzes? Hoe kunt u sturen? Wat is er veranderd door de transformatie van het sociaal domein?

Toename in omvang en complexiteit

De schuldenproblematiek in Nederland is groot. Ruim een derde (32,1%) van de Nederlandse huishoudens heeft betalingsachterstanden. Bij bijna een op de vijf huishoudens (18%) is de problematiek zo ernstig dat de schulden risicovol of problematisch zijn. In aantallen uitgedrukt gaat het om ongeveer 1,5 miljoen huishoudens. Deze groep maakt deel uit van de 2,8 miljoen Nederlanders die het risico lopen op armoede of sociale uitsluiting.

Wat is schuldhulpverlening?

Gemeenten hebben de regierol in de aanpak van schulden en armoede. Schuldhulpverlening omvat alle activiteiten die gericht zijn op het voorkomen en oplossen van (problematische) schulden. Schuldhulpverlening bestaat uit verschillende fasen: schuldpreventie, vroegsignalering, curatie in de vorm van schuldregelingen (al dan niet met kwijtschelding) en nazorg. De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) schrijft aan gemeenten voor dat zij voorzien in passende ondersteuning bij schulden. Dit kan op allerlei manieren: een minnelijke regeling, duurzame financiële dienstverlening, budgetcoaching door een vrijwilliger enzovoorts. De uitvoering van de schuldhulpverlening is in Nederland ook gereguleerd in twee andere wetten: de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) en de Wet curatele, beschermingsbewind en mentorschap.

Alertheid voor schulden bij andere leefgebieden en life events

Mensen melden zich met diverse problemen en vragen bij veel verschillende (gemeentelijke) loketten. Bijvoorbeeld bij de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG’s), de sociale wijkteams, de serviceloketten, scholen, zorginstellingen, maatschappelijke opvang of verenigingen. Vaak speelt er financiële problematiek bij de jongeren en gezinnen die bij hen in beeld zijn. Schulden- en armoedeproblematiek werkt vaak belemmerend op andere leefgebieden. Daarom is het van belang om burgers die in de financiële problemen (dreigen te) raken tijdig te benaderen. Financiële dienstverlening is belangrijk bij life events: gebeurtenissen in het leven van mensen die gepaard gaan met grote veranderingen in persoonlijke en financiële omstandigheden. Bij de geboorte van een kind, echtscheiding of het overlijden van een partner. Vaak kunnen inwoners dan advies en ondersteuning bij hun nieuwe situatie goed gebruiken. Hulpverleners en medewerkers bij verschillende loketten kunnen door alert te zijn wezenlijk bijdragen aan het tijdig oplossen van financiële problematiek.

Rol van de raad

Veel gemeenten hebben de afgelopen periode het beleidsplan of de kadernota voor armoede en schulden voor de komende jaren vastgesteld. In veel gevallen is het college van B&W verantwoordelijk voor de doorontwikkeling en de keuzes die daarmee samenhangen. De raad heeft vervolgens de taak om het beleid te controleren. Bereiken we in onze gemeente de doelstellingen die we zelf hebben gesteld? Wat kan beter? Het is daarbij van belang dat u als raadslid weet wat er in uw gemeente en regio speelt en wat daar wordt afgesproken. U hebt (al dan niet met uw fractie) contact met lokale maatschappelijke organisaties, ervaringsdeskundigen, het onderwijs en andere betrokkenen uit de gemeenschap. Wat zijn de problemen waar huisartsen en werkgevers tegenaan lopen? Wat leeft er onder uitkeringsgerechtigden, ondernemers en bij de leerlingen van het primair en voortgezet onderwijs en hun ouders? Maken we in de gemeente voldoende gebruik van ieders sterke punten en nemen we barrières weg die de toegang tot de schuldhulpverlening vergemakkelijken?

Tip: Door u als raadslid te oriënteren op deze vraagstukken kunt u een goede sparringpartner zijn van het college bij de doorontwikkeling van de aanpak van schulden en armoede in uw gemeente.

Financiën

Het armoede- en schuldenbeleid en de bijbehorende uitvoeringskosten financieren gemeenten uit hun algemene uitkering uit het gemeentefonds. We moeten deze middelen wel in het licht zien van de bezuinigingen in het sociaal domein en de toename in omvang en complexiteit van de armoede- en schuldenproblematiek. Het is daarom belangrijk dat u zich goed laat informeren over de budgetten waarop uw gemeente kan rekenen voor de aanpak van schulden en armoede en de overige onderdelen van het Sociaal Domein. En welke kansen en risico’s u loopt bij het maken van bepaalde keuzes.

Meer informatie