Wat is de bruidsschat? Onder de Omgevingswet zijn veel regels van het rijk naar gemeenten verhuisd. Het rijk heeft er met het Invoeringsbesluit voor gezorgd dat deze regels automatisch in het omgevingsplan zijn gekomen. Dit heet ook wel de 'bruidsschat' en deze is voor iedere gemeente gelijk op het moment van inwerkingtreding van de wet.
Bent u op zoek naar informatie over het op orde brengen van de bruidsschat en toepasbare regels rond inwerkingtreding? Klik dan hier
Wanneer regels van het rijk naar gemeenten overgaan moet een voorziening getroffen worden om te voorkomen dat deze regels vervallen voordat de gemeente vergelijkbare of vervangende regels heeft kunnen stellen. Het gaat dus om een tijdelijke oplossing, bedoeld om een rechtsvacuüm te voorkomen. Deze voorziening wordt de bruidsschat genoemd.
Wat zit er in de bruidsschat?
De bruidsschat bestaat uit ongeveer 600 regels uit het huidige Activiteitenbesluit, Bouwbesluit en het Besluit omgevingsrecht (Bor). De regels hebben betrekking op een grote diversiteit aan onderwerpen, zoals horeca, detailhandel, recreatie, lozingen, emissies van geluid, geur en trillingen door bedrijven en bouwen.
De regels zijn aangepast aan de terminologie van de Omgevingswet. Dit is beleidsneutraal of beleidsarm gedaan: de essentie van de regels is ongewijzigd. Ze voldoen ook niet aan álle eisen van de Omgevingswet, waaronder instructieregels van rijk en provincie. Ook is vanzelfsprekend het lokale maatwerk nog niet vormgegeven. Gemeenten moeten dus met de bruidsschat aan de slag. Op deze pagina is voor gemeenten de benodigde informatie verzameld om met de bruidsschat aan de slag te gaan. Kijk voor meer informatie over de bruidsschat op de website van het Informatiepunt Leefomgeving.
De bruidsschat bekijken
Bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn de regels uit de bruidsschat verhuisd naar het tijdelijk deel van het omgevingsplan van iedere afzonderlijke gemeente. Dit is automatisch gegaan en van rechtswege via het Invoeringsbesluit. De bruidsschat en de toelichting zijn te raadplegen via het Informatiepunt Leefomgeving.
Gemeenten moeten de bruidsschat overnemen in het omgevingsplan
Het is zaak dat gemeenten aan het einde van de overgangsfase alle bruidsschatregels hebben verwerkt tot eigen regels, of hebben laten vervallen. Daarnaast geldt dat de bruidsschatregels niet komen te vervallen als een gemeente ze niet zelf schrapt. Regels uit lokale verordeningen die opgenomen moeten worden in het omgevingsplan lopen het risico onverbindend te worden verklaard, omdat een regel einde van de overgangsfase in het omgevingsplan voor een regel in de verordening gaat.
Vanaf de inwerkingtreding van de wet kunnen gemeenten de bruidsschat regels wijzigen, handhaven of laten vervallen. Binnen de wettelijke kaders van de Omgevingswet kunnen regels dus worden aangepast aan de gemeentelijke situatie en het gemeentelijk beleid. Alle bruidsschatregels moeten voor het einde van de overgangsfase op deze wijze zijn behandeld en vragen om een raadsbesluit. Dit geldt ook voor regels die ongewijzigd worden opgenomen in het nieuwe omgevingsplan. Bij het omzetten van de bruidsschat uit het tijdelijk deel van het omgevingsplan naar het nieuwe deel zijn er globaal drie keuzes te maken:
Bij het moment van inwerkintreding bestaat er een tijdelijk omgevingsplan van rechtswege (de voormalige ruimtelijke plannen, de bruidsschat en drie verordeningen). Gemeenteraden kunnen op dit moment zelf de keuze gaan maken over de regels uit het tijdelijk deel van het omgevingsplan.
- Schrap - wanneer de regel lokaal geen toepassing heeft;
De regel komt in dit geval te vervallen voor de gehele gemeente. - Stem af - op de specifieke situatie in het gebied;
In dit geval worden de regels uit het tijdelijk deel van het omgevingsplan overgenomen in het omgevingsplan. - Specificeer - als er specifieke wensen voor een gebied zijn.
Dit betekent dat de regel uit het tijdelijk deel gewijzigd wordt overgenomen in het omgevingsplan.
Het staat een gemeente vrij om zelf keuzes te maken wat te doen bij het wijzigen van het omgevingsplan. Het is hierbij wel van belang dat de er rekening wordt gehouden met een evenwichtige toedeling van functies aan locaties. Daarnaast moeten er geen instructieregels zijn die strijdig zijn met het schrappen, wijzigen of handhaven van de regel. Bij het wijzigingsbesluit moet altijd toegelicht worden welke wijzigingen er op de bruidsschat zijn doorgevoerd.
Voor meer informatie over het themagericht wijzigen van het omgevingsplan kunt u de handreiking van de VNG bekijken
Welke procedure moet worden gevolgd voor het omzetten van regels uit de bruidsschat naar het omgevingsplan?
Het omzetten van de bruidsschatregels vindt plaats doormiddel van wijzigingsbesluiten op het omgevingsplan van de gemeente. De procedure voor het wijzigen van het omgevingsplan is hier te raadplegen (link naar pagina). Deze besluiten zijn appellabel, ook wanneer de voorschriften uit de bruidsschat niet inhoudelijk worden gewijzigd. Het is niet zo dat bruidsschatregels die aan het einde van de transitiefase niet via wijzigingsbesluiten zijn omgezet komen te vervallen van rechtswege.
Het wijzigen van het omgevingsplan kan op twee manieren: per gebied en per thema. Kortgezegd komt het erop neer dat bij gebiedsgericht wijzigen een deel van het omgevingsplan wordt gemaakt voor een afgebakend gebied en bij thematisch wijzigen bepaalde regels op een onderwerp worden gewijzigd voor het gehele grondgebied van de gemeente.
Aandachtspunten bij het wijzigen van het omgevingsplan en de bruidsschat
Het is niet altijd mogelijk bruidsschat regels ongewijzigd over te nemen in het omgevingsplan. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat een regel niet voldoet aan het Besluit kwaliteit leefomgeving. Of de keuze voor het type regel past niet binnen de eigen visie op het omgevingsplan of de formulering is niet consistent met de overige formuleringen van regels in omgevingsplan. In dergelijke gevallen zal de gemeente de regel uit de bruidsschat eerst moeten aanpassen alvorens deze over te nemen in het eigen omgevingsplan.
Bij de inwerkingtreding van de wet bevat de bruidsschat geen werkingsgebieden, met uitzondering van de bruidsschat voor zeven gemeenten in het zinkassengebied De Kempen. De bruidsschatregels gelden voor het gehele grondgebied van de gemeente. Wanneer via wijzigingsbesluiten bruidsschatregels worden omgezet in het nieuwe deel van het omgevingsplan moet er bij het wijzigingsbesluit een werkingsgebied worden toegevoegd aan de regel, als de nieuwe regel niet voor het hele grondgebied geldt.
Bij het verwerken van de bruidsschatregels in het nieuwe deel moet de gemeente ook rekening houden met de Vangnetregeling Omgevingswet. Deze regeling werd eind 2023 gepubliceerd en bevat onder meer enkele aanvullingen op de bruidsschat. U moet deze aanvullingen verwerken in uw omgevingsplan zodra u de regels van de bruidsschat waarop de aanvullingen betrekking hebben laat opgaan in het nieuwe deel van het omgevingsplan. Lees meer over het verwerken van de Vangnetregeling in het omgevingsplan
Andere aandachtspunten voor het wijzigen van het tijdelijk deel van het omgevingsplan
Het schrijven van milieuregels (als onderdeel van de omgevingsplanregels) is een nieuwe taak voor gemeenten. Ook hierbij staan opgaven en ambitie van de gemeente centraal. Samenwerking met de omgevingsdienst bij het vormgeven van deze regels is noodzakelijk.
Wanneer regels die hun oorsprong hebben in voormalige ruimtelijke plannen worden overgezet van het tijdelijk deel naar het nieuwe deel van het omgevingsplan is het van belang om te weten dat alleen alle regels tegelijk geschrapt kunnen worden. Dit noemen we de 'pons'. Dit is beschreven art 22.6 Ow. Voor meer informatie hierover kunt u kijken op de website Wegwijzertpod.nl.
Bij het aanpassen van decentrale milieuregels kan het nodig zijn een plan-mer te maken. Raadpleeg voor meer informatie hierover de Handreiking plan-mer voor decentrale milieuregels (iplo.nl).
De regels in de bruidsschat zijn digitaal op verschillende manieren te raadplegen via het DSO. Zo zijn de juridische regels te raadplegen via Regels op de kaart in het omgevingsplan van iedere afzonderlijke gemeente.
Het rijk stelt voor de regels uit de bruidsschat ook toepasbare regels op voor alle vergunningsaanvragen en informatieplichten.
Daarnaast worden toepasbare regels opgesteld voor de vergunningchecks. Dit doet het rijk alleen voor activiteiten die het meest worden uitgevoerd, de zogeheten topactiviteiten. Het is voor gemeenten van belang om aandacht te hebben voor activiteiten in lokale verordeningen. Hiervoor worden via de bruidsschat geen toepasbare regels opgesteld. Dit is een verantwoordelijkheid van de gemeente zelf.
Om deze toepasbare regels toe te kunnen voegen heeft het rijk de bruidsschatregels voorzien van annotaties voor activiteiten. In het overzicht van activiteiten (xlsx, 35 kB) kunt u zien met welke activiteiten de artikelen en leden van de bruidsschat zijn geannoteerd. Dit overzicht kan u helpen om bij de opbouw van uw omgevingsplan de relatie te leggen met de activiteiten in de bruidsschat.
Kijk voor meer informatie over de bruidsschat en het DSO op de website van het Informatiepunt Leefomgeving (Iplo). Meer informatie over de bruidsschat, toepasbare regels, minimale eisen en dienstverlening vindt u ook terug op de website van het Iplo.