Vrede en democratie in het Midden-Oosten zullen nooit tot stand komen door diplomatie, buitenlandse druk of interne democratisering. De autoritaire regimes in die regio hebben hun staat ‘extern verankerd’ aan buitenlandse oliemaatschappijen en financiële steun van de VS, waardoor ze de bevolking helemaal niet nodig hebben voor belastingopbrengsten. Hooguit mogen burgers opdraven in schijnverkiezingen. Alleen een wereldomvattende energietransitie kan de antidemocratische krachten verzwakken. Hoewel de productie van hernieuwbare energie snel groeit, is het niet vanzelfsprekend dat die machtsverschuiving automatisch meer democratie brengt. 

Zeer waarschijnlijk zullen nieuwe kartels ontstaan rond materialen die essentieel zijn voor hernieuwbare energietechnologieën. Misschien niet met dezelfde impact als de OPEC op de oliemarkt vanaf de jaren ’70, maar zonnepanelen en windturbines kunnen weleens ontvlambaarder zijn dan veel mensen denken. 

Een transitie naar schone energie versterkt antidemocratische krachten

Zeldzame aardmetalen die worden gebruikt in schone energietechnologieën, zoals lithium, kobalt en indium, worden weliswaar in veel landen aangetroffen, maar China heeft een leidende positie in de winning, productie en verwerking van deze aardelementen. China is ook het machtigste autocratische regime ter wereld. Kortom, een transitie naar schone energie versterkt antidemocratische krachten in de wereld. Gemeenten die investeren in hernieuwbare energie, moeten zich dat realiseren.

Veel landen beschuldigen China al van diefstal van technologie en knowhow en het is naïef om te denken dat we de schonere energietechnologieën simpelweg zullen overdragen aan minder ontwikkelde landen. Zelfs bij een sterk gedecentraliseerde energieopwekking zullen uiteindelijk enkele grote bedrijven een steeds groter deel van die infrastructuur opkopen. Dat is ook gebeurd met de informatietechnologie, waar Apple, Microsoft, Amazon, Alphabet (Google) en Facebook domineren, op de voet gevolgd door Tencent en Alibaba.

Na de ‘vloek van olie’ zal er een ‘vloek van nieuwe hulpbronnen’ ontstaan. Oliestaten die hun inkomen en macht zien verdampen, zullen intern te maken krijgen met spanningen en waarschijnlijk naar de wapens grijpen om hun bevolking nog meer te onderdrukken. De landen waar het leeuwendeel van de minerale extractie zal plaatsvinden, zijn geen stabiele democratieën. Tel daarbij op de gevoeligheid van deze nieuwe technologieën voor cyberaanvallen en alle mogelijkheden die dat meebrengt voor terroristen.

De conclusie kan niet anders zijn dan dat ‘schonere’ energiepolitiek waarschijnlijk niet heel ‘schoon’ zal zijn. Komt dat in uw gemeenteraad weleens aan de orde als u het heeft over de energietransitie?