Niemand schrijft zulke interessante boeken over de samenhang tussen energie, milieu, bevolkingsgroei, voedselproductie en technische innovatie als Vaclac Smil. Zijn werk is zo breed, maar ook zo complex dat de grap wordt gemaakt dat alleen Bill Gates al zijn boeken heeft uitgelezen. Smil is zeer sceptisch dat een snelle transitie naar schone energie mogelijk is. Hij denkt dat deze omslag veel langer zal duren dan normaal wordt aangenomen. Zeker langer dan de klimaatoptimisten die heil zien in windmolens en waterkracht.

De Canadese hoogleraar wijst erop dat vandaag de dag nog altijd meer dan 90 procent van al onze energie komt uit kolen olie en gas. Sterker, ondanks decennialange zoektochten naar nieuwe en duurzamere technologieën is het percentage energie dat voortkomt uit fossiele brandstoffen alleen maar gestegen. Dat komt voornamelijk omdat de prijs van een kilowattuur energie (berekend in constante prijzen) tegenwoordig nog maar 3 procent is van de prijs die een gebruiker in het begin van de vorige eeuw moest betalen.

In de afgelopen 120 jaar is onze energie niet alleen 44 keer zo goedkoop geworden, zo rekent Smil ons voor, maar we zijn ook steeds meer van energie afhankelijk geworden. In Energy and Civilization laat hij zien dat energie steeds belangrijker is geworden in ons leven omdat we vaker binnen zijn en steeds meer van onze activiteiten worden ondersteund met technieken die energie verbruiken. Energiegebruik is fundamenteel geworden voor onze moderne leefstijl en onze beschaving.

Onze enige hoop zijn de millennials

Ook de meest geavanceerde economieën lukt het niet primaire energiebronnen als kolen, aardgas en vloeibare brandstoffen te vervangen. Het zijn niet alleen onze auto’s en mobieltjes. De productie van bouwmaterialen en plastics is verantwoordelijk voor meer dan 15 procent van het fossiele brandstofgebruik. Het is onwaarschijnlijk dat dat op korte termijn vermindert. Alleen zeer verregaande innovatie in alle sectoren van onze economie kan dat tij keren.

Die transitie is politiek niet haalbaar. Alternatieven zoals kernenergie zijn uit de gratie geraakt. Het aantal doden door kernenergie is slechts een fractie van het aantal mensen dat per jaar sterft door milieuvervuiling, maar dergelijke argumenten werken politiek niet. Milieumaatregelen worden steeds meer gepolitiseerd door populisten die vaak zelfs verworden tot ontkenners van klimaatverandering. Populisten ondermijnen het geloof in de wetenschap, waardoor het steeds moeilijker wordt voor politici van traditionele partijen om een daadwerkelijke klimaattransitie tot stand te brengen. 

De enige hoop die we hebben dat we niet de grens overgaan waar onze planeet onbewoonbaar wordt, zijn de millennials. Zij zijn veel groener dan de oudere generaties. Maar dan moeten ze wel gaan stemmen.