Blauw Witte Narren tegen Kattuk Noord. Inwoners van Katwijk likken hun vingers af bij dit affiche van de plaatselijke derby tussen Quick Boys en Katwijk in de tweede divisie van het amateurvoetbal. De ­ludieke bijnamen veronderstellen wellicht gezelligheid en saamhorigheid. Maar bij onderlinge wedstrijden is het menens.
Te erg menens, blijkens de rellen waarmee de derby’s de laatste jaren gepaard gingen. Met als dieptepunt het duel in maart 2022. ­Burgemeester Cornelis Visser: ‘Toen gingen ongeveer honderd supporters op het veld met elkaar op de vuist. Dat was de druppel die de emmer deed ­overlopen.’ Visser stelde daarom voor het seizoen 2022-2023 en het ­huidige voetbalseizoen een verbod in voor uitpubliek bij de Katwijkse derby.
De Katwijkse burgemeester kon bijna niet anders. Hoewel er tevoren veelvuldig overleg was tussen de gemeente, de politie, het Openbaar Ministerie en de clubs, ging het toch mis. Het duel was al vervroegd naar 13.30 uur, zodat supporters minder tijd hadden om in te drinken. Quick Boys had op de tribune een fysieke scheiding aangebracht ­tussen de vakken van beide supportersgroepen met daarlangs een zwart doek en ertussen ook nog een leeg vak. Supporters van de beide ­kemphanen konden ­elkaar niet bereiken via de tribune. Wel op het veld. Visser: ‘Een omslag, tot dat moment was het veld heilig.’

Triest

Het publiek bij de derby bestaat grotendeels uit echte Katwijkers, zegt Visser. ‘Degenen die zich goed gedragen zijn nu de dupe. Dat is natuurlijk triest.’
Desondanks ­bevallen derby’s zonder ­uitpubliek volgens Visser goed. De gemeente houdt bij risicowedstrijden in de tweede en derde divisie nog steeds vooroverleg met de politie en clubs. Daarbij worden de risico’s in kaart gebracht en afspraken ­gemaakt wie welke maatregelen neemt. ‘Er zijn soms nog kleine schermutselingen rond de wedstrijden, maar geen massale vechtpartijen meer.’
Het nieuwe regime voor uitsupporters, dat ook geldt voor regiogenoot Rijnsburgse Boys en tot voor kort voor wedstrijden tegen Spakenburg, scheelt niet ­alleen een hoop geweld, maar ook veel geld. Op wedstrijddagen waren soms rond de honderd ­agenten ­nodig om de openbare orde en veiligheid in het dorp te bewaken. Dat kostte volgens Visser tussen de vijftigduizend en honderdduizend euro. ‘Dat is maatschappelijk ­natuurlijk ook niet meer uit te leggen, zeker niet ­gezien het grote tekort aan politieagenten.’

Op wedstrijddagen waren soms rond de honderd ­agenten ­nodig

Alcohol

Spakenburg-IJsselmeervogels is landelijk wellicht de moeder der amateurderby’s. In tegenstelling tot Katwijk en Quick Boys zitten de Blauwen (Spakenburg) en de Rooien al sinds hun oprichting begin jaren dertig vrijwel altijd in dezelfde poule. Op die duels komen zo’n zeven- tot achtduizend toeschouwers af. Dit jaar wordt deze derby overigens niet gespeeld, na de degradatie van IJsselmeervogels vorig seizoen. Burgemeester Melis van de Groep is Spakenburger van geboorte. ‘Ik kom van de oostkant van de haven, dan moet je dus wel een Rooie zijn.’ Naar zijn zeggen verlopen de derby’s over het algemeen ‘ordelijk’. Dankzij de vele veiligheidsmaatregelen.
Zo legt de gemeente op derbydagen het dorp vanaf elf uur droog en moet de tap van de thuisspelende club tot vijf uur dicht blijven. ‘Alcohol vergroot immers de kans op rellen.’ Daarnaast heeft de gemeente een convenant afgesloten met de clubs waarin staat wie wat doet rond de wedstrijden. Bijvoorbeeld of er ­stewards nodig zijn of verkeersregelaars. Clubs moeten ­gebruikmaken van gecertificeerde stewards. ‘Niet ­zelden huren ze stewards of verkeersregelaars in bij een bedrijf,’ zegt burgemeester Van de Groep. De politie kijkt tevoren het draaiboek door, het Openbaar Ministerie kijkt mee. 
Toch gaat het bij wedstrijden tegen sommige clubs in de competitie soms mis. ‘Groepen uit de harde kern van betaaldvoetbalorganisatie (BVO)-clubs, met ­daarin ook personen met een stadionverbod, zorgen voor rellen. Voor groepen die kaarten bij de bezoekende clubs bestellen, hanteren we de zogeheten buscombi: kaartje voor de bus en de wedstrijd ineen.’ Zo weet de club wie er van buiten het dorp naar de wedstrijden komen. Maar dat geldt niet altijd. ‘Stel dat een groep zich aanmeldt als zijnde een tennisclub; dan kan het zijn dat het in werkelijkheid gaat om de harde kern van een BVO uit de regio. Wij hebben daar echter geen zicht op.’

Stadionverbod

Van de Groep en zijn collega Visser willen daarom graag namen krijgen van supporters met een stadionverbod in het betaald voetbal. Visser: ‘Je moet dossiers hebben zodat je eventueel voldoende feiten kent voor het opleggen van een gebiedsverbod van een relschopper.’
Daarnaast zien de burgemeesters veel in stadion­verboden voor héél Nederland, dus inclusief het amateurvoetbal. En ook in een pasjessysteem voor supporters zien zij wel been. Samen hebben zij er al met de KNVB over gesproken. Van de Groep: ‘De voetbalbond heeft nog geen inhoudelijke toezeggingen gedaan. Wel houdt de KNVB nauwlettend in de gaten hoe de maatregelen tegen rellen in Katwijk en Spakenburg uitwerken.’
Van de Groep en Visser zouden overigens graag regelmatig overleggen met burgemeesters van gemeenten met een club in de tweede of derde divisie.

Niet alle clubs hebben problemen met orde en veiligheid rond de wedstrijden

Vergunning

De burgemeesters Paul Depla (Breda) en Ahmed Marcouch (Arnhem) vertegenwoordigen de voetbalgemeenten in de regiegroep Voetbal en Veiligheid van de KNVB. Het gaat om gemeenten met een betaaldvoetbalorganisatie. De regiegroep heeft daarom volgens Depla niet gesproken over de noodklok die zijn collega’s van Katwijk en Spakenburg hebben geluid. Desgevraagd wil hij er wel iets over zeggen. De tweede divisie telt achttien clubs, de derde divisie samen 36 clubs. ‘Niet alle clubs hebben problemen met orde en veiligheid rond de wedstrijden,’ zegt Depla. ‘Daarom hebben algemene maatregelen om supportersgeweld te beteugelen weinig zin.’ 
Depla noemt als voorbeeld zijn eigen gemeente, waar NAC Breda speelt in de eerste divisie (Keuken Kampioen Divisie) en De Baronie in de derde divisie. ‘Bij De Baronie gebeurt nooit iets. Als ik daar hetzelfde ­veiligheidsregime opleg als aan NAC, schiet ik met een kanon op een mug.’

Dancefestival

Gemeenten en clubs in het amateurvoetbal en de politie kunnen volgens Depla wel leren van de afspraken rond veiligheid in het betaald voetbal. ‘Aan de organisatie van een evenement kun je wel eisen stellen. Zo gaat het immers ook bij de organisatie van bijvoorbeeld een dancefestival. Als een club een wedstrijd niet op een veilige manier kan organiseren, kun je overwegen om geen vergunning te verlenen. Blijft een club voortdurend in gebreke, dan hoort dat consequenties te krijgen.’