VNG Magazine nummer 18, 24 november 2023

Tekst: Marten Muskee | Beeld: Twan Wiermans

Eijsden-Margraten erkent als eerste gemeente de natuur als rechtspersoon, dankzij een motie van de lokale partij PRO, een fusie van D66, PvdA en GroenLinks. Het college moet nu de praktische en juridische mogelijkheden in kaart brengen, zegt raadslid Frank Boon.
 

Raadslid Franklin Boon van Eijsden-Margraten

Waarom wilt u natuur als rechtspersoon erkennen?
‘Het wordt tijd dat de natuur een eigen stem krijgt. In andere landen hebben natuurgebieden, rivieren of bergmassieven al het vermogen om te zeggen “tot hier en niet verder”. Er worden hier wel allerlei maatregelen genomen om de natuur te beschermen, maar die geldt daarbij als object, niet als subject. Natuur kan hier niet klagen. Als rechtspersoon kan de natuur zeggen: “Ik heb mijn rechten, ik mag bloeien en groeien”. Daar moet dan een vertegenwoordiger voor worden aangesteld. Milieujurist Jessica den Outer hielp ons met het formuleren van de motie. Zij schreef een boek over rechten van de natuur en staat dit jaar in de Duurzame 100 2023 van Trouw. Ze helpt de gemeente ook bij de verdere uitwerking van de motie.’

Staat de natuur steviger in de schoenen wanneer een mens namens die natuur straks een rechtszaak kan aanspannen?
‘In Nederland zijn nog geen voorbeelden. De jurisprudentie ontbreekt. Andere landen hebben andere rechtssystemen. Het gaat ons in eerste instantie ook niet om het aanspannen van rechtszaken. De natuur hoort aan tafel te zitten en ook zelf het gesprek te kunnen entameren als het fout gaat. Een rechtspersoon die niet overal tegen is, maar serieus genomen wil worden. De overheid is sowieso verantwoordelijk voor een gezonde leefomgeving. Bij de vertegenwoordiger van de natuur denken wij aan een samenwerkingsverband van natuurorganisaties, aangevuld met burgers, denkers en kunstenaars. Breed opgezet als een gedegen gesprekspartner. Ook het sociaal domein haakt aan, natuur is goed voor het menselijk welzijn.’

Om wat voor natuur gaat het in Eijsden-Margraten?
‘De gemeente beschikt over veel natuur, maar we trekken het breder, het landschap speelt ook een belangrijke rol. Ons landschap was uniek met de terrassen en hagen. Dat verdween veelal door verticaal ploegen. Zo ontstaat erosie en dat levert een gevaar op voor de mensen die hier wonen. Herstel van het landschap is goed voor alles en iedereen. De natuur staat onder druk en de biodiversiteit gaat achteruit. Dat treft iedereen. Het Savelsbos bijvoorbeeld is een uniek oerbos. Dat willen we zo houden. Toch ziet het bos zich geconfronteerd met menselijke activiteiten die de rust verstoren. Het Savelsbos wil daarover in gesprek kunnen met de gemeente, die hoort te handhaven. Het bos wacht niet langer af wat anderen doen. Het geeft als rechtspersoon zelf aan het niet langer te accepteren dat het als pretpark wordt behandeld.’