Politiek is niet voor bange mensen, zo luidt een bekende tegeltjeswijsheid. Politici moeten impopulaire besluiten nemen. Dan stappen lokale politici naar voren en gaat het er in de raad hard aan toe. Maar die strijd wordt dan wel met politieke middelen gestreden.
De realiteit is al een tijdje anders. Politici hebben meer dan ooit te vrezen. In een recente rondgang langs lokale politici viel mij op onder welke druk zij werken. We kennen het stereotype van agressieve figuren in de stad, die na een onwelgevallig besluit verhaal halen. Dat zijn serieuze incidenten, maar wat mij raakte is dat raadsleden daar met een bijna nostalgisch verlangen over praten: ‘Waar is die tijd gebleven?’

Eerst kwam de dreiging van ondermijnende criminaliteit. Hier hebben vooral burgemeesters mee te maken, omdat zij met hun bevoegdheden verstorende acties ondernemen. Ik sprak een burgemeester bij wie tot twee keer toe was ingebroken. Niet voor buit, maar als boodschap: we weten waar je kinderen zijn. Het is een ontwikkeling die we nooit normaal mogen vinden. 

Het is een golf van drek waarin de ­lokale politiek verdrinkt

Maar lokale politici vertellen dat er wél iets bijgekomen is. Ze zijn steeds ­indringender het object van online haat, spot en op verzonnen feiten en ­zelfgebakken deskundigheid gebaseerde extreme kritiek. Ze worden ontmenselijkt tot exponenten van een kwaad en als tegenstander van de échte lokale gemeenschap. Als deel van een complot, gericht op het onleefbaar maken van een goed lokaal leven.

Luidruchtige kritiek is niet nieuw, maar de online haat tegen de politiek is écht een nieuwe fase ingegaan: de politicus wordt met naam, en meestal een ontmenselijkende bijnaam, als bedreiging voor het goede leven aangeduid. Het is een giftig pad dat niemand ontziet en de lokale democratie in de kern bedreigt. Ook voor wie het niet zelf betreft. Het is een golf van drek waarin uiteindelijk de gehele lokale politiek verdrinkt, niet alleen de politici die toevallig nu worden besmeurd. 

Lokale politici incasseren het deemoedig en dapper, maar dat betekent niet dat we de grenzen niet moeten bewaken. Zelfmatiging, een dikke huid en ‘even slikken’ zijn niet de oplossing voor online haat en ontmenselijking. De ­politieke gemeenschap moet opkomen voor haar leden. Politici kunnen voorleven dat ze hun meningsverschillen in de politieke arena uitvechten en niet daar­buiten. Ze kunnen hun achterbannen en bekenden aanspreken op wat ze online ­uitspoken; en ophouden met het aanjagen ervan. Burgemeesters kunnen zich hardmaken voor de bescherming van lokale politici, ook als dat buiten hun ­formele gezichtsveld plaatsvindt. De rijksoverheid kan krachtiger optreden ­tegen online haat tegen lokale politici. Ter bescherming van de politici van nu én die van morgen. Politiek is niet voor bange mensen, maar lokale politiek verdient dappere en krachtige beschermers.