In de gemeente Beesel is op 29 oktober 2019, in het kader van de rookvrije generatie, een intentieverklaring ondertekend door verschillende partijen. De gemeente Beesel zet hiermee stappen richting een Rookvrije Generatie. We spraken Bram Jacobs (wethouder zorg en  welzijn) en Reineke Boonhof (beleidsadviseur sport en gezondheid) over hun plannen betreffende gezondheidspreventie.

Gezondheidsbeleid gemeente Beesel

De Limburgse gemeente Beesel heeft ervoor gekozen om haar jeugdbeleid te verbinden met het gezondheidsbeleid. In dit beleid is preventie een van de uitgangspunten. Vanwege hun ambities, sloten zij zich aan bij de Rookvrije Generatie. Bram Jacobs: ‘’Ons jeugddomein heeft de aandacht van de gemeente in verband met de decentralisaties die hebben plaatsgevonden. We wilden een preventief beleid voeren. We hebben samen met partners besproken welke hulpvragen zij tegenkomen in de gemeenschap waar we actie op kunnen nemen.

Uit de verschillende overleggen is er een visie opgesteld die we hebben laten vormgeven in een tekening. We hebben de principes van positieve gezondheid meegenomen. Niet de gemeente doet alles maar in eerste instantie de jongeren en het gezin zelf. Eromheen is een groot netwerk waar mensen terecht kunnen. Wij willen vanuit de gezonde en veilige basis thema’s oppakken. Er zijn initiatieven zoals JOGG waarmee we inzetten op het thema overgewicht, weerbaarheid, bewegen en rookvrij. We kiezen voor de jeugd als start maar we kijken breder. Ook voor volwassenen en ouderen hebben we aandacht voor gezonde leefstijl en gezonde leefomgeving.’’

Betrokken stakeholders

De gemeente Beesel kiest ervoor om kleine stappen te zetten en niet een groot akkoord op te tuigen. Wel maken ze dit najaar een ‘’grote stap’’ op het thema Rookvrije Generatie. Zo nemen verschillende partijen al het initiatief om aandacht en bewustwording te creëren onder bewoners. De betrokken partijen zijn: een long- en huisarts, Team-Fit (van JOGG Nederland), het onderwijs, het verenigingsleven, inwoners, gezinscoaches, WMO-consulenten en sport consulenten. Volgens de beleidsadviseur, Reineke Boonhof, zijn er in de gemeente al verschillende partijen die zich inzetten voor een rookvrije omgeving. De partijen deden dat op een moment dat de gemeente zelf ook met dat onderwerp bezig was.

De wethouder: ‘’We organiseren als gemeente geregeld bijeenkomsten om partners bij te praten over de nieuwe ontwikkelingen en de voortgang. Zo ook de themabijeenkomst Rookvrije generatie van 29 oktober. We bespreken dan hoe we kunnen doorpakken en onze doelen sterker kunnen wegzetten. Met in gedachte de gezonde basis voor de jeugd. We hebben nu een aantal stappen gezet. Partijen zijn nauw betrokken bij het gedachtengoed van een rookvrije generatie. Zo zijn het gezondheidscentrum alle schoolpleinen en een heel aantal sportaccommodaties rookvrij. De speeltuinen volgen.’’

Over de sportvereniging vervolgt Jacobs: ‘’Bij een van onze sportverenigingen bestaat de omzet voor 75% uit inkomsten uit de gezonde kantine. Hun sportkantine is ook rookvrij. Ze zijn daar heel bewust mee bezig. Echter, voor elke vereniging en organisatie is het lastig het gesprek aan te gaan met vrijwilligers of bezoekers over roken. Bij besturen leeft de vraag hoe ze aandacht aan dit thema kunnen besteden zonder dat ze vrijwilligers verliezen. We proberen dan op bestuursniveau bewustzijn te creëren en met partijen samen deze dilemma’s te bespreken. Dat zijn de stapjes waar je naartoe werkt.’’

Relatie met de stakeholders

De gemeente investeert in een goede samenwerking met stakeholders. ’’We bespreken met partijen onze en hun ambities en wat nodig is om deze te realiseren. We bespreken zulke onderwerpen in veel reguliere overleggen en een op een. In sommige gevallen organiseren we ook themabijeenkomsten. Zeker als het gaat om thema’s die de brede gemeenschap aangaan. We vinden het als gemeente belangrijk om goed te luisteren naar wat partijen nodig hebben. Wij helpen ze bij hun eigen hulpvraag waardoor zij ook welwillend met ons meedenken. We geven partijen ook de ruimte om te bepalen hoeveel tijd ze kunnen investeren in preventie. Het is zoeken naar een goede balans tussen geven en nemen’’, aldus de beleidsadviseur.

Positieve benadering en betrekken van jongeren

De gemeente kiest niet voor een verbod maar voor het uitdragen van het belang van een rookvrije omgeving. Ze vinden een positieve benadering belangrijk. Er wordt ingezet op bewustwording en elkaar aanspreken op gedrag. Het alleen maar verbieden van roken zal de kloof tussen roken en niet roken alleen maar vergroten. het is belangrijk dat inwoners zich vanuit eigen overtuiging inzetten voor een rookvrije generatie.

Boonhof: ‘’De Theatervereniging heeft ons geholpen om dit thema bespreekbaar te maken. Kinderen voeren tijdens de themabijeenkomst, rookvrij Beesel, sketches op om de maatschappelijke discussie over het roken op gang te brengen. Als je gaat handhaven, wat doen we dan met ouders die net buiten die rookvrije zone op een schoolplein roken?’’ De wethouder vertelt: ‘’Het is niet zozeer dat we als gemeente verkondigen, jij zult niet roken. We willen met elkaar het gesprek over dit thema aangaan, bewustwording realiseren en toewerken naar een rookvrije omgeving voor jongeren. Waarbij we de jongeren zelf ook aan het woord laten.’’

Samen met burgers

De gemeente Beesel betrekt de bewoners bij hun beleid. Zij zoeken in overleg met scholen naar mogelijkheden om moeilijk bereikbare ouders te betrekken bij het onderwerp gezondheid. Ze hopen dat een ouderavond op school uitkomst biedt. Bram Jacobs: ‘’We zoeken naar manieren om verschillende groepen te bereiken. Opbouwteams en gezinscoachteams hebben vaak contact met moeilijk bereikbare groepen en werken vanuit onderop. In Beesel is een oudercafé. Ook dat is een kans om te spreken over gezondheid. Wil het duurzaam zijn, dan moet het van onderaan worden opgepakt en heeft het een lange adem nodig.’’

De gemeente is ook op sociale media actief. Reineke Boonhof: ‘’We zetten op Facebook berichten. Zo bereiken we ook mensen die anders misschien geen input zouden geven. Op wat we plaatsen, ontvangen we ook negatieve reacties. Dat is goed want dan heb je wel die discussie.’’

Draagvlak creëren

Het creëren van draagvlak voor rookvrijbeleid in de gemeenteraad ging soepel. Bram Jacobs: ‘’We hebben de raad meegenomen in het proces dat vooraf is gegaan aan ons jeugdbeleid en uitgelegd hoe in dat beleid een gezonde en veilige basis voor de jeugd een plek heeft. Het helpt dat de raad een motie heeft ingediend over rookvrijbeleid. Dat geeft meer energie om er hard aan te trekken.’’

Ook creëert de gemeente draagvlak onder inwoners en met name jongeren doordat ze regelmatig in gesprek gaat met die doelgroep. De wethouder: ‘’Bij speeltuinen zie je dat jongerenwerk met een actieve benadering, rondes maakt langs speeltuinen. Ze maken de rondes op tijdstippen waarop jongeren samenkomen op die plekken en roken. De jongerenwerkers gaan dan het gesprek aan over het rookgedrag. Wij monitoren ook door blijvend in gesprek te gaan met alle betrokkenen.’’

Belangrijkste tip aan gemeenten

‘’Denk goed na over voor wie je iets doet. Stel dat centraal in het maken van beleid en sta stil bij het belang van de kinderen. Laat je door experts voeden zoals bijvoorbeeld een longarts en zet je daarvoor in. Zet als gemeente in op het opbouwen van goede relaties met stakeholders. Investeer in een goede band en verplaats je ook in de positie van de ander en wat de ander nodig heeft. Zo kun je met elkaar aan de slag met wat er lokaal speelt.’’