De gemeente Texel merkte aan de hand van de GGD-onderzoeken dat ze negatief scoorden op een aantal onderwerpen waaronder het welbevinden en middelengebruik onder hun jeugd. Om dit probleem aan te pakken werkt de gemeente Texel toe naar een ‘’eilands preventiemodel’’, gebaseerd op het IJslands preventiemodel. Zij nemen als een van de zes gemeenten deel aan de Pilot IJslands Model van het Trimbos Instituut. Dit model gaat uit van een community-based aanpak die voornamelijk de randvoorwaarden in kaart brengt die belangrijk zijn bij preventie. De gemeente Texel heeft deze methodiek gebruikt om in kaart te brengen wat er nodig is voor haar jeugd.

Aan de hand van een inventarisatie onder jongeren en ouders zijn drie thema’s naar voren gekomen. Deze zijn:

• Bevorderen van het welzijn van jongeren
• Begeleiding van jongeren tijdens vrijetijdbesteding
• Ouderbetrokkenheid

De gemeente wil dat er tijdens vrijetijdsactiviteiten vaker professionals naast vrijwilligers worden ingezet. Door de inzet van professionele begeleiding tijdens activiteiten kunnen kinderen beter worden uitgedaagd. Het meer uitdagen van jongeren zal een positief effect hebben op hun welzijn. Naast het meer motiveren en uitdagen van jongeren zet de gemeente ook in op ouderbetrokkenheid. Het doel is dat ouders meer verantwoordelijkheid nemen voor hun kinderen en dat ouders beter kunnen inzien wat het effect is van bijvoorbeeld goedkeuring van alcoholgebruik onder jongeren. De gemeente wil dit doel bereiken door de inzet van een positieve aanpak. De IJslandse aanpak is namelijk niet belerend. ‘’We zorgen dat het welzijn van jongeren vanuit hun intrinsieke motivatie verandert.’’ (Vivianne Neeteson, Beleidsadviseur Gemeente Texel)

Het proces naar de ‘’eilandse aanpak’’

Om meer te weten te komen over de ‘’eilandse aanpak’’ zijn we in gesprek gegaan met Vivianne Neeteson van de gemeente Texel. We hebben haar een aantal vragen voorgelegd over het proces dat ze hebben doorlopen bij het opzetten en uitvoeren van hun aanpak. De beleidsadviseur vertelt hierover:

‘’We zijn meegegaan in het plan van aanpak van de pilot IJslandse preventiemodel van het Trimbos Instituut. We hebben een tijdpad gemaakt en zijn ook afgereisd naar IJsland. We wilden zelf ervaren wat voor uitkomst het preventiemodel heeft gehad in IJsland. We spraken mensen in IJsland om meer te weten te komen over hun ervaringen met de preventieaanpak. Aan de hand daarvan is een inventarisatie gemaakt en keken we naar welke partners erbij betrokken zijn. Bij deze aanpak is het belangrijk om niet als gemeente alleen te handelen. We hebben daarom ook de GGD betrokken bij het proces en een kerngroep gemaakt met verschillende partijen. We zijn daarna begonnen met de voorbereiding van de nulmeting onder derde- en vierdejaars leerlingen. We wilden dat het op een goede manier werd aangepakt. We hebben daarom veel voorlichting gegeven waarbij de leerlingen en de ouders op de hoogte werden gebracht van wat het preventiemodel inhield en waarom ze meedoen. We hebben dit gedaan door aan te sluiten bij ouderavonden op de plaatselijke middelbare school. Tijdens de ouderavonden hebben we een oproep gedaan om de vragenlijsten van de nulmeting serieus te nemen en deze objectief en eerlijk in te invullen.’’ (Vivianne Neeteson, Beleidsadviseur Gemeente Texel)

Om het project succesvol te laten verlopen gelooft de gemeente Texel dat het belangrijk is om met verschillende partijen om tafel te zitten en in te zetten op een integrale samenwerking. Vivianne vertelt over hoe ze dat hebben aangepakt:

‘’We hebben de GGD, jongerenwerk, welzijnswerk, het sociaalteam en beleidscollega’s op thema’s als onderwijs, cultuur en sport benaderd. We hebben ze de werkwijze uitgelegd van het IJslands preventiemodel. Alle partijen waren meteen heel enthousiast over de IJslandse aanpak. Dat was erg fijn om te zien. Alle partijen wilden graag iets doen om in te zetten op onze pijlers. Het betrekken van verschillende partijen is hierin ook belangrijk want de aanpak is ook breder, het raakt verschillende terreinen. De verschillende partijen hebben we daarom nodig. We hebben ook de connectie gemaakt met het bedrijfsleven. We denken nog na over hoe we ze kunnen betrekken bij het proces. Er zijn al een aantal commerciële partijen die een aanpak hebben die linkt aan de IJslandse aanpak en met ons meedenken. Daarnaast hebben we twee inspiratieavonden georganiseerd voor ouders en belangstellenden die mee willen denken. Daar zijn enkele particuliere initiatieven uit naar voren gekomen. Dus het sluit allemaal goed aan. We hebben het geluk dat hier op Texel ook het bedrijfsleven heel erg betrokken is bij de omgeving.’’ (Vivianne Neeteson, Beleidsadviseur Gemeente Texel)

De gemeente Texel heeft ervoor gekozen om een verbindende- en regierol op zich te nemen in de samenwerking met alle partijen. De gemeente vindt het belangrijk om de ‘’aanslinger’’ te zijn in het proces en dat de ouders en de verschillende partijen zelf de initiatieven uitvoeren. De gemeente wil middels haar aanpak het voor burgers laagdrempelig maken om initiatieven in te brengen. Om dit meer te stimuleren maakt de gemeente ook proactief contact met onder andere dorpscommissies en andere burgercoöperaties.

Borging van het project

Projecten opzetten en uitvoeren kosten gemeenten vaak veel geld. Zo ook de ‘’eilandse aanpak’’. De gemeente Texel vertelt hierover:

‘’We hebben een voordeel dat de gemeenteraad eerder al een motie indiende om iets te doen aan het welbevinden van onze jeugd, onze jeugd verdient geluk was het idee. De gemeenteraad heeft daardoor financiële middelen beschikbaar gesteld hiervoor. Verder zijn we zelf bezig om te onderzoeken hoe we de middelen die we al hebben hiervoor kunnen inzetten. De projectkosten om de aanpak op te starten kregen we snel, nu kijken we naar hoe doen we het al en hoe kunnen we het later ook blijven doen.’’ (Vivianne Neeteson, Beleidsadviseur Gemeente Texel)

Hoe de borging van het project eruit zal zien, moet later blijken. De gemeente heeft de eerste resultaten van de nulmeting geanalyseerd en zal aan de hand daarvan projecten opzetten. Wat de effecten van het project zullen zijn zal pas aan het einde van de pilot zichtbaar worden. ‘’We zijn nu vooral aan het uitzoeken welke interventies en acties het beste werken.’’ (Vivianne Neeteson, Beleidsadviseur Gemeente Texel)

Succesfactoren van het project en tips voor andere gemeenten
Ondanks dat het project nog in de startfase is merkt Vivianne al successen. Zo vertelt ze:

‘’Wat we merken is dat het heel erg leeft, dat er uit verschillende hoeken initiatieven naar voren komen en dat mensen de opening zien om de ideeën die ze in hun hoofd hebben ook mogelijk te maken. Voor het project werkten we met verschillende partijen al samen. Het was nog wel te merken dat iedere partij een eigen visie had en vandaaruit redeneerde. Nu kijken we meer naar de gezamenlijke visie en hoe iedere partij vanuit zijn aanbod hieraan kan bijdragen.’’ (Vivianne Neeteson, Beleidsadviseur Gemeente Texel)

Tips

De beleidsadviseur geeft tips voor gemeenten die aan de slag willen gaan met preventie:

• Stel je als gemeente laagdrempelig op en ga met verschillende partijen in gesprek en kijk wat ze te bieden hebben en maak daar dankbaar gebruik van.
• Handel vanuit je doel en niet vanuit bestaande budgetten. Als je als gemeente een goed plan hebt en de meerderheid staat daarachter dan komen er wel middelen vrij.
• Inventariseer welke mogelijkheden er allemaal zijn en wacht niet af tot alles in de puntjes uitgewerkt is.
• Maak tijd vrij voor het project en investeer in het contact leggen met je samenwerkingspartners.
• Zet een enthousiaste projectleider op het project zodat het gaat lopen.
• Niet te veel beleid maken maar ook gewoon doen.

Meer informatie over de pilot, Het IJslandse preventiemodel in Nederland, kunt u vinden op de website van het Trimbos-Instituut.