Signalen uit gemeenschap

‘’In 2013 luidde Mondige Moeders Nijkerk (moeders van (ex-)drugsverslaafden) de noodklok. Volgens hen werden er door jongeren in hun gemeente veel drugs gebruikt. Monsters uit het rioolwater bevestigden dat. De gemeente verzocht daarom de GGD het drugsgebruik onder jongeren in Nijkerk te meten. Daaruit kwam naar voren dat jongeren weinig drugs en alcohol gebruiken. We keken samen met de GGD kritisch naar de uitkomsten en de gebruikte methodiek. Het vermoeden rees dat de jongeren sociaal wenselijke antwoorden hadden ingevuld, waardoor we weer teruggrepen op de ontvangen signalen van de moeders.’’

Betrekken inwoners

‘Tellen en meten bleek niet alleszeggend te zijn. We moesten het gesprek aangaan met de betrokken partijen: professionals, ex-verslaafden en moeders van verslaafden. Zowel ouders als jongeren werden door ons benaderd. We hoorden voorbeelden die we normaal niet gehoord zouden hebben. Daaruit bleek onder meer dat er een gat zat na de verslavingshulpverlening. De gemeente investeerde veel geld in die trajecten maar dat ging grotendeels verloren omdat we geen nazorg boden.’’

Gebiedsmakelaars opleiden tot experts

‘’Vervolgens maakten we een plan van aanpak. Zo is er een denktank opgezet zodat we met elkaar konden overleggen wat er nodig is en hoe we de aanpak zo goed mogelijk konden vormgeven. In de denktank zaten onder andere jeugdwerkers, boa’s en de politie. Daarnaast ontdekten we dat de wachtlijsten voor verslavingszorg te lang zijn. Jongeren kregen een intakegesprek en dan moesten ze twee maanden wachten op hulpverlening. We besloten de zogenaamde gebiedsmakelaars op te leiden tot verslavingsexperts, zodat we expertise in de wijken hebben. We wilden hen inzetten om die jongeren tijdelijk op te vangen.’’

Preventieve programma’s gericht op weerbaarheid

‘Een van de belangrijkste problemen onder jongeren is de lage weerbaarheid. Vanuit die focus zijn preventieve programma’s opgezet. Naar aanleiding van nieuwsberichten dat er in het zuiden van Nederland ook veel drugsproblematiek speelde besloot de raad breed te investeren in preventie. Sindsdien benaderden onze jongerenwerkers de jeugd proactief over drugs- en alcoholgebruik. Een voorbeeld: als jongerenwerkers kratten bier bij jongeren in de auto zagen, gingen ze er achteraan om te zien of ze naar een schuurfeest gingen. Dit zorgde voor meer grip op wat speelde in de buurten. We hebben kozen ervoor om niet alleen jongerenwerkers te trainen, maar ook op de ouders. Beide hebben namelijk een andere aanpak nodig.‘’

Ruimte bieden aan professionals om dingen uit te proberen

De gemeente gaf professionals meer ruimte om zelf met werkende initiatieven te komen. Zo heeft de gemeente Nijkerk een convenant gesloten met het voortgezet onderwijs in Nijkerk om de onderlinge samenwerking te bevorderen.

‘’We willen de partijen niet alleen controleren. We besloten daarom de scholen een budget te bieden van 5000 euro om zelf met initiatieven te komen om aan preventie te doen. De leraren kwamen met creatieve oplossingen. Sommigen wilden e-learnings inzetten. Anderen wilden een beroep doen op een buurtsportcoach zodat docenten meer tijd zouden hebben om met een aantal jongeren aan de slag te gaan.’’

Verbreden naar andere doelgroepen en thema’s

‘’Na onze aanpak gericht op jongeren kijken we nu hoe we aan de slag kunnen gaan met personen met verward gedrag, eenzame ouderen en ouderen met alcoholproblematiek. Daarnaast besloot de raad een breed jeugdprogramma op te zetten zodat we nog meer aan preventie kunnen doen. Vanuit ons eerder opgebouwde netwerk kunnen we makkelijk schakelen met andere interventies. Door dit jeugdprogramma krijg ik als beleidsregisseur meer ruimte om zowel intern als extern lijntjes uit te zetten en te onderhouden. We zijn op de hoogte van wat iedereen doet en we weten elkaar te vinden. Hierdoor maken we sneller de verbinding met verschillende lopende projecten.’’

‘’Het bestuur heeft de begroting ruim opgezet en we hebben ook ‘handgeld’ van 15.000 euro per jaar. Dit zetten we in om mensen snel vooruit te helpen zodat ze niet nog verder in de problemen komen. Dat geeft ons, maar ook de mensen die we ondersteunen, meer rust. Dit scheelt de gemeente geld en tijd.’’

Hoe hebben jullie de gemeenteraad meegekregen?

‘’Bij inwoners haalden we persoonlijke verhalen op, waardoor het niet alleen om cijfertjes ging. Enkele inwoners hebben we gevraagd die verhalen zelf aan de gemeenteraad te vertellen. De raad raakte hierdoor overtuigd dat het probleem echt aangepakt moest worden. Doordat dat is uitgesproken hebben we er wat aan kunnen doen. De raad heeft gedacht vanuit de behoefte van de inwoners en geïnvesteerd in het contact met de inwoners en instellingen.’’

Tips voor gemeenten

• Durf te investeren in laagdrempelige hulp.
• Probeer in je wijkteam iemand te specialiseren op onderwerpen als verslaving
• Zorg voor handgeld dat je kunt inzetten zonder verantwoording
• Wees niet te streng met contracten en verordeningen
• Wijs een regisseur aan die het project tussen meerdere partijen kan coördineren.
• Maak gebruik van mond-tot-mondreclame vanuit de inwoners. Als zij een interventie aanraden zullen anderen sneller aansluiten.