Voor Pieter Broertjes, burgemeester van Hilversum, moet het best spannend zijn geweest, denkt Ruud Verkuijlen. ‘De oud-hoofdredacteur van de Volkskrant miste aanvankelijk bestuurlijke ervaring en moest zich nog ontwikkelen op zijn wettelijke taken, ook op het gebied van openbare orde en veiligheid. Nu had hij ineens een commissaris van politie in zijn gemeenteraad.’

Verkuijlen, sinds 2014 VVD-raadslid in Hilversum, is in het dagelijks leven programmamanager bij de directie Operatiën van de staf korpsleiding van de nationale politie. Onderdeel daarvan zijn de landelijke portefeuilles Veilige Publieke Taak (waaronder politieke ambtsdragers), duurzame operationele inzet en geweld tegen politieambtenaren. Sinds drie jaar is daar de veilige jaarwisseling aan toegevoegd. Een burgemeester boft maar met zo’n raadslid, zou je denken.
‘Of Broertjes er blij mee is, zou je hem moeten vragen’, zegt Verkuijlen, die wel de indruk heeft dat de burgemeester zijn zienswijzen serieus neemt. ‘Als ik hem iets adviseerde en hij nam dat over, vergat ik nog weleens het politiek te verzilveren. Maar ik vond het een geweldige samenwerking. Inmiddels heeft Broertjes zich bestuurlijk uitstekend ontwikkeld, juist op het gebied van de openbare orde en veiligheid.’

Hij praat al in de verleden tijd. Verkuijlen stond op plek 39 van de VVD-kandidatenlijst voor de Tweede Kamer. Kansrijk, zegt hij een week voor de verkiezingen op basis van de opiniepeilingen. Toen VNG Magazine naar de drukker ging, was de uitslag nog niet bekend.

Toen heb ik gezegd: wie is hier nou eigenlijk de baas?

Steen gelegd

Als raadslid heeft het Verkuijlen geholpen dat hij kennis heeft van het politiewerk, waardoor hij op het gebied van veiligheid in Hilversum dingen voor elkaar kon krijgen. Hij heeft af en toe ‘een steen in de rivier kunnen leggen’, waardoor de stroom iets werd verlegd. Zo kregen de wijkagenten een telefoon, nadat hij de burgemeester had gesuggereerd dat het wel handig zou zijn als ze konden meepraten in wijkwhatsappgroepen. ‘Dat werd dan snel geregeld. Ander voorbeeld: de jeugd vernielde nieuwe plantjes in een vijver bij een seniorenflat. De mensen durfden hen daar niet op aan te spreken. Toen heb ik gezegd: wie is hier nou eigenlijk de baas? De politie heeft het druk, waarom stellen we geen jeugdboa’s aan? Die hebben we nu, en dat werkt uitstekend. Wij gaan als raad niet direct over de inzet van de boa’s, maar we maken wel geld vrij om ze aan te kunnen stellen.’

Ondermijning

Toen hij hoorde dat een boa op basisscholen voorlichting ging geven over zaken als sexting, vuurwerk en kleine vormen van criminaliteit, vroeg hij waarom hij niet met de kinderen ging praten over ondermijning. ‘Ondermijning begint op school. Iemand geeft een kind een refurbished telefoon in ruil voor het bezorgen van een pakje. Voor je het weet, zit die leerling in de georganiseerde criminaliteit en komt daar niet meer uit. Dan is zijn toekomst verwoest.’ 
Het was ook Verkuijlen die aan de wieg stond van een protocol voor het omgaan met bedreigingen aan het adres van gemeentebestuurders, raadsleden en ambtenaren. ‘We hebben de partijpolitiek aan de kant geschoven en afgesproken dat, als een van ons iets overkomt, we altijd op dezelfde manier reageren. De burgemeester ging daarin mee en heeft iemand binnen het gemeentelijk apparaat aangesteld die aangifte doet namens degene die is bedreigd. Dat protocol heeft in veel gemeenten navolging gekregen, daar ben ik trots op.’

Wij zien de maatschappelijke problemen ontstaan voor de politiek ze oppakt

De politie, zegt Verkuijlen, is de thermometer van de samenleving. ‘Wij zien de maatschappelijke problemen ontstaan voor de politiek ze oppakt. Mensen met een achtergrond in de veiligheid zouden dat goed in de gemeenteraad kunnen inbrengen. Andersom werkt het ook: je leert in de raad vanuit meerdere perspectieven naar de samenleving te kijken, dat is juist voor politiemensen erg nuttig.’

Jaarwisseling

Met de landelijke jaarwisseling in zijn politieportefeuille, vond Verkuijlen het ‘interessant’ om te zien hoe zijn eigen gemeente in de vuurwerkdiscussie opereerde. ‘Maar als politicus vond ik daar niets van. Als de raad daarover wilde praten, dan zonder mij. Die rollen moet je scheiden. Toen Sven Kockelmann mij als politieman interviewde, was het eerste wat hij zei: u zit ook in de gemeenteraad toch? Waarop ik heb geantwoord: daar zit ik vandaag niet voor, maar als u mij als politicus wilt uitnodigen, kom ik daar graag nog een keer voor terug.’

En als hij in Hilversum wordt aangesproken door iemand die vindt dat de wijkagent niet zichtbaar genoeg is en dat Verkuijlen dat toch wel even kan regelen, omdat hij van de politie is? ‘Als mensen mij aanspreken als professional, kan ik uitleggen dat ik er niet over ga. Als raadslid zeg ik dan dat ik het zal aankaarten bij de burgemeester die het vervolgens meeneemt in zijn overleg met de eenheidsleiding. Die wijkagent, dat is uiteindelijk een probleem van de politiesterkte. Daar gaat de minister over, niet de burgemeester, laat staan een raadslid.’