VNG Magazine nummer 11, 5 juli 2024
Tekst: Rutger van den Dikkenberg | Beeld: Howcom
VNG-voorzitter Sharon Dijksma hekelde tijdens de Algemene ledenvergadering op het VNG Jaarcongres het gebrek aan visie bij de rijksoverheid. Ze voelt zich aangesproken. ‘Als de visie niet uit Den Haag komt, dan zal die van anderen moeten komen. Namelijk: van ons.’
Dijksma hield een pleidooi voor visie en moed. ‘We hebben politieke verbeeldingskracht ook vandaag hard nodig. Maar in Den Haag zie ik er steeds minder van. Dat doet me wel een beetje pijn.’
Ze is ervan overtuigd dat gemeenten ‘verbeeldingskracht kunnen tonen en mensen in het hart kunnen raken, met een moedige visie op de toekomst’, zei ze. ‘Ik vind dat een van onze allerbelangrijkste taken. Want wij zijn de overheid die het dichtst bij de mensen staat.’ Het begint ermee dat je kiezers niet ziet als politieke consumenten, zei Dijksma, ‘maar als mensen aan wie we ons verbinden. En dan mag het best een beetje persoonlijk worden.’
Gemeentebestuurders staan dagelijks ‘vol in de wind’, zei Dijksma ook. De coronacrisis, de energiecrisis, de opvangcrisis in Ter Apel – ‘Je zou het ook een beleidscrisis kunnen noemen’ – en de polarisatie rond Israël en Gaza hebben grote impact op de samenleving. Het zijn de gemeenten geweest die daar antwoord op geven, ‘elke dag weer’, met bijvoorbeeld de uitbetaling van de energietoeslag en het ‘constant blijven aanbieden van crisisnoodopvang’. ‘Dat zal de komende jaren niet anders zijn.’
Grote thema’s
Dijksma zei niet te verwachten dat de oplossingen voor de grote thema’s als migratie, klimaat en wonen uit Den Haag zullen komen. ‘Maar ondertussen verliezen mensen langzaam het vertrouwen in de toekomst van hun kinderen.’
Den Haag kan niet zonder de gemeenten, constateerde ze. Gemeenten kunnen die rol ook aan, en zij kunnen mensen op sleeptouw nemen, met ‘verbeeldingskracht en bestuurlijke moed’, en door samen te werken. Ze wees onder meer op de singel in Utrecht, waar Dijksma burgemeester is. De stad groef de singel, in de jaren ’70 gedempt om ruimte te maken voor een rondweg, weer uit. ‘Daar was veel verbeeldingskracht en moed voor nodig.’ Hetzelfde geldt volgens haar voor de heropbouw van Roombeek, de Enschedese wijk die in 2000 werd getroffen door een vuurwerkramp.
Ook op andere onderwerpen zouden gemeenten buiten de gebaande paden kunnen treden, zei Dijksma. Waarom zou de VNG bijvoorbeeld niet meer doen om gemeenten te helpen bij de oprichting van gemeentelijke warmtebedrijven, of voor een ‘sterk maatschappelijk consortium’ met woningcorporaties en bouwbedrijven om extra woningen te bouwen? ‘Als we dit vuurtje van verbeeldingskracht aansteken, dan maken we ook het verschil in de relatie met een nieuw kabinet.’