VNG Magazine nummer 11, 5 juli 2024

Tekst: Marten Muskee | Beeld: Shutterstock

Voor het einde van het jaar moet er helderheid zijn over de betaalbaarheid van de warmtetransitie. De inwoners moeten daarbij centraal staan.

Warmtetransitie

De VNG gaat daarover met het rijk in overleg. Ook zal de gemeentekoepel er bij het kabinet op aandringen om de betaalbaarheid voor oplossingen voor aardgasvrij te organiseren. De VNG wordt daartoe opgeroepen in een door de leden aangenomen motie van Deventer, die werd ondersteund door 26 andere gemeenten.
De VNG voert al wekelijks gesprekken met het rijk over het verbeteren van de betaalbaarheid. Dan gaat het zowel over de definitie van betaalbaarheid als over de vraag hoe dit te organiseren. De indieners en ondersteuners van de motie stellen dat het ondanks die overleggen en ondanks de al ontwikkelde instrumenten nog steeds ontbreekt aan een eenduidige definitie om gezamenlijk te bepalen wat onder betaalbaarheid wordt verstaan. De al ontwikkelde financiële instrumenten dekken de opgave niet.

Regierol
Deventer noemt het essentieel dat de betaalbaarheid goed wordt geregeld, anders kunnen lokale bestuurders hun regierol in de warmtetransitie niet invullen. En die regierol is wel nodig. Zeker wanneer de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) in werking treedt medio 2025. Gemeenten moeten dan in hun besluitvorming kunnen onderbouwen dat de betaalbaarheid voor gebouweigenaren is geborgd. 
Gemeenten ervaren dat het draagvlak voor de warmtetransitie en warmtenetten aan het dalen is. Betaalbaarheid in de energietransitie is een onderwerp dat sinds het sluiten van het Klimaatakkoord de aandacht heeft. Mede door onjuiste of onvolledige berichtgeving in de media over de betaalbaarheid van warmtenetten krijgen inwoners minder vertrouwen in de warmtetransitie.

Netverzwaring
In de motie stelt Deventer dat dit onwenselijk is. Gemeenten lopen kansen voor collectieve warmte mis. Ook wordt onnodig een zwaarder appel op netverzwaring gedaan vanwege het elektrificeren van de warmtevraag, en nemen de maatschappelijke kosten onevenredig toe. 
Zonder duidelijke en voor inwoners uitlegbare definitie en een ruimhartig financieel instrumentarium om dit te organiseren zijn, aldus de indieners van de motie, het draagvlak en vertrouwen van inwoners in de warmtetransitie niet terug te winnen.