VNG Magazine nummer 11, 1 juli 2022
Tekst: Leo Mudde | Beeld: VNG Connect
Mensen vormen culturen, culturen vormen mensen. Daar draaide het om in de lezing/voorstelling van cultureel antropoloog Jitske Kramer, tijdens de eerste dag van het VNG Jaarcongres.
Het centrale thema van Kramers gedachtegoed is de vraag hoe mensen samen met anderen het beste kunnen leven. Wat in de ene cultuur normaal is, is dat niet in de andere. Culturen zijn de unieke antwoorden op universele vragen.
Dat is cultureel bepaald en kan leiden tot clashes in de samenleving. Kramer wil vooral weten hoe mensen met tegengestelde belangen met elkaar omgaan of, zoals ze het in Hoorn uitdrukte: ‘Ik ben op zoek naar hoe mensen samen kunnen zijn, niet alleen met andere mensen die ze leuk vinden maar ook met mensen die ze niet leuk vinden – en daar zijn er zo veel van.’
Polarisatie
Het is een vraagstuk waar gemeenten in een tijd van polarisatie steeds vaker mee worden geconfronteerd. Op een speelse en razendsnelle manier nam Kramer de burgemeesters, wethouders en raadsleden bij de hand in een verbale reis langs botsende normen en belangen en conflicterende culturen. Ze schroomde niet daarbij het publiek een spiegel voor te houden: ‘Willen we de mensen die net een beetje anders zijn dan wij, dan moeten we meer ons best doen.’ En degenen die aan de macht zijn, en daarmee per definitie bij de dominante cultuur horen, zullen andere culturen tegemoet moeten komen. Dat zal moeilijk zijn, zei Kramer, want de dominante cultuur heeft haar positie in de loop van de tijd versterkt met gewenste gedragingen, structuren en formulieren.
Lef
Het vraagt ‘lef’ om echt te luisteren naar mensen met andere meningen, zei ze. ‘Als we het verschil willen maken, hoe doen we dat dan met elkaar in die ene wereld waarin we leven?’
Kramer sloot af met een oproep aan de bestuurders om voor zichzelf na te gaan waar hun macht zit: ‘En hoe ga je die macht inzetten, voor je eigen carrière of voor het grote geheel? De volgende vraag is dan: wat wil jouw hart en wat ga je er vervolgens mee doen?’ Kramer liet de zaal enigszins in verwarring achter, door veel vragen te stellen maar daarbij niet de antwoorden te geven. Maar stof tot nadenken was er voldoende.