VNG Magazine nummer 11, 1 juli 2022

VNG Logo

Corona verdwijnt langzamerhand van de politieke agenda. Door de problemen in de vervoerssector, de stijgende energieprijzen en de hoge inflatie staan economische thema’s bovenaan de politieke agenda.
In een onlangs uitgebrachte quickscan van 116 coalitie­akkoorden van gemeenten in heel Nederland komt het woord crisis veelvuldig terug. (Zie ook het artikel 'Coalitieakkoorden: crises overheersen') Wat crises en economische tegenvallers kunnen doen, bleek in Almere waar een financiële tegenvaller van 34 miljoen bij de Floriade vorige week het ‘oude’ college liet omvallen. 
De veerkracht is bij veel gezinnen uiterst dun en schulden lopen op. Een VNG-commissie adviseerde recent ruimhartig om te gaan als gemeenten met schuldenverlichting. Immers, schulden zijn niet uitsluitend een financieel probleem, ze hebben ook sterke sociale, psychologische en gezondheidseffecten. In armoedegezinnen met een lager welzijn zie je ook vaker een slechtere gezondheid, te weinig geld voor gezond voedsel en sport. Kinderen uit deze gezinnen ervaren meer stress en hebben een grotere kans op onderwijsachterstand.

De grootste crisis is de ervaren ongelijkheid

Mensen zonder werk of werkenden in een kwetsbare arbeidsmarktpositie met voortdurende geldzorgen zijn eerder geneigd zich mentaal terug te trekken uit de samenleving, te radicaliseren, en weinig vertrouwen te hebben in de overheid omdat ze zich niet geholpen voelen. Te langzaam ingrijpen en te weinig ondersteuning van gezinnen leiden in de toekomst tot veel hogere kosten voor de gemeente en maatschappelijke schade. Tegelijkertijd zien we enorme winsten, ook bij bedrijven die coronasteun ontvingen. Een samenleving kan echter niet bestaan als een flink deel van de bevolking het systeem ‘oneerlijk’ vindt. 
De afgelopen jaren waren er vele overheidsacties die het rechtsgevoel van de getroffen burgers hebben aangetast. Zelfs als inwoners een rechtszaak winnen tegen de overheid, poogt deze vaak de uitbetaling van compensatie te traineren. Vertrouwen in de overheid heeft hierdoor een flinke knauw gekregen.
De grootste crisis is niet het coronavirus, de transportproblemen, de aanvoer van gas of de Oekraïense vluchtelingstroom. De grootste crisis is de ervaren oneerlijkheid in de samenleving. Burgers voelen dat inzet niet wordt beloond en dat zelfs met hard werken een normaal leven en een gewoon huis vrijwel onbereikbaar zijn geworden. Oneerlijkheid en stabiliteit gaan niet samen.

André Krouwel is oprichter van Kieskompas en werkt als politicoloog aan de Vrije Universiteit: andre.krouwel@vu.nl, @AndreKrouwel