VNG Magazine nummer 7, 24 april 2020

Iedereen wordt getroffen door de coronamaatregelen. Je hoort mensen dan ook vaak zeggen dat het virus ‘blind is voor huidskleur, geloof of afkomst’. Maar het virus is geen ‘gelijkmaker’. Sommige groepen worden veel harder getroffen, simpelweg omdat ze meer kans hebben op besmetting door ouderdom of onderliggende ziekten, maar ook omdat ze economisch kwetsbaarder zijn. Vooral mensen die opgroeien in relatieve armoede en slechte woningen hebben vaak een slechtere gezondheid en lopen dus meer risico. Daarnaast lopen mensen extra gevaar omdat hun werk niet toestaat dat ze thuiswerken of omdat ze rechtstreeks met geïnfecteerde patiënten werken.

Massaal klapten we vanuit ons raam voor diegenen die in de zorg werken en  vaak slecht beschermd hun werk moesten doen. Eigenlijk moet je ook klappen voor elke caissière. Voor de mensen die op stuklooncontracten alle extra pakketjes bezorgen en eten rondbrengen. Ineens blijken er cruciale en niet-cruciale beroepen te zijn, en laten die eerste nu veel minder goedbetaald zijn. Ook de mensen van de vuilophaaldiensten in uw gemeente en wijkverpleging en thuishulpen blijken – ondanks hun lage loon – ineens heel belangrijk.

Het coronavirus is juist een ongelijkmaker. Het verscherpt de maatschappelijke tegenstellingen. Wie lopen de meeste kans hun baan te verliezen? Dat zijn de zzp’ers die niet langer naar klanten kunnen. Alle mensen die in de horeca werken en uw maaltijd bereiden of drankje inschenken, die op vliegvelden in normale tijden uw koffer op de band leggen. De economische klap zal vooral bij die economisch kwetsbare groepen terechtkomen. En kleine ondernemers met een winkeltje die niet kunnen terugvallen op een hedgefund met een kapitaalinjectie. En juist dat midden- en kleinbedrijf is de ruggengraat en banenmotor van onze economie.

De mensen van de vuilophaaldiensten in uw gemeente blijken ineens heel belangrijk

Het legt ook een generatiekloof bloot. Niet alleen omdat ouderen sneller geïnfecteerd raken en vaker sterven, maar ook in gedrag. Je ziet jongeren lekker bij elkaar klitten op pleinen en in parken, terwijl ouderen een groot deel van hun sociale netwerk zien wegvallen. Politiek verscherpen de tegenstellingen ook. Extremisten zijn druk met het rondtoeteren van samenzweringen over de origine van het virus. Populisten roeptoeteren dat de verantwoordelijke bestuurders het allemaal verkeerd doen, zonder een werkbaar alternatief aan te dragen.

Religieuze en levensbeschouwelijke bijeenkomsten mogen wel doorgaan, maar bijeenkomsten van mensen met een verslaving of mensen die eenzaam zijn, zijn verboden. Naarmate de isolatie langer duurt, zal het geduld bij steeds meer mensen opraken. Dan komen deze spanningen naar buiten. Het is goed dat we ons bewust zijn van die tikkende tijdbom en niet doen alsof iedereen elke avond naar pianoconcerten vanaf een balkon luistert.

André Krouwel is oprichter van Kieskompas en werkt als politicoloog aan de Vrije Universiteit: andre.krouwel@vu.nl, @AndreKrouwel