Begrijpt u de boosheid van gemeenten?
‘Ja. Het is een continuing story. Het schip loopt op een gegeven moment tegen de wal. Steeds opnieuw worden pogingen gedaan om gemeenten te beperken in hun financiële middelen. Dat is heel vervelend. In de arbitragezaak over de jeugdzorg is er 1,3 miljard euro extra gekomen voor gemeenten. Een behoorlijk bedrag, maar het is nog steeds incidenteel geld. Gemeenten komen structureel nog steeds tekort. De systematiek werkt niet meer. Een derde van de gemeenten is feitelijk failliet. Binnenkort publiceren we een onderzoek waaruit blijkt dat gemiddeld nog maar 17 procent van het budget beschikbaar is voor autonome taken. Dat percentage is de afgelopen jaren fors gedaald. Daar moeten gemeenten subsidies van verstrekken, theaters en zwembaden van openhouden. Dat zijn hun kerntaken. Maar steeds opnieuw wordt geprobeerd gemeenten te beperken in hun financiële middelen. De waterschappen hebben via de ingezetenenheffing voor 95 procent eigen geld. Dat functioneert veel beter.’

Wat zegt dit over de bestuurlijke verhoudingen?
‘Het roer moet om, en gelukkig wordt daaraan gewerkt. Het probleem is dat er vanuit het rijk te weinig in samenhang naar de materie wordt gekeken. De vakdepartementen kijken heel verkokerd naar de eigen dossiers, het overzicht mist. Ik heb voor de VNG een Wet op het decentraal bestuur geschreven, waarin voor dit onderwerp ruim aandacht is. Er moet meer regie komen en het besef moet groeien dat het tekort bij gemeenten consequenties heeft voor hun taken en de medebewindstaken.’

De Tweede Kamer heeft recent in een motie van CDA en Christen­Unie het kabinet opgeroepen zich te houden aan de financiële spelregels tussen overheden. De minister van Binnenlandse Zaken en – waar het gaat om budgetoverdrachten – de minister van Financiën zouden wetten mede moeten ondertekenen. Hoe belangrijk is die motie?
‘Dat is een belangrijke motie, en dit staat ook in de Wet op het decentraal bestuur. In artikel 108 lid 3 van de Gemeentewet staat dat er bij taakdoeleinden voldoende financiering moet zijn. Dat betekent dat je er als gemeente mee uit moet komen en dat het budget redelijk en reëel moet zijn, en dat je niet met efficiencykortingen en incidenteel geld moet werken. Financiën moet die normen ook gewoon handhaven. Nu blijkt steeds weer dat dat niet het geval is. Het is goed dat de Tweede Kamer hier nu aandacht voor vraagt.’