VNG Magazine nummer 19, 6 december 2024

Tekst: Marten Muskee

Het wordt hoog tijd dat politiek en overheid zich weer bezighouden met de demografische ontwikkelingen en de gevolgen daarvan. Slechts dan zijn de juiste keuzes voor een toekomstbestendig Nederland te maken.

Dat zei Paul Scheffer, hoogleraar Europese Studies aan de Tilburg University en lid van de Staatscommissie demografische ontwikkelingen 2050, tijdens de ALV. Demografie dwingt, zei hij, om in samenhang na te denken hoe de bevolkingsgroei en de verandering van de samenstelling daarvan door migratie en vergrijzing, doorwerken op de ruimtelijke inrichting, woningbouw, arbeidsmarkt, onderwijs en zorg. Dat is te lang niet gebeurd door de overheid. ‘Nederland is qua bevolkingsgroei het snelst groeiende land in Europa en na Malta het drukst bevolkte land. Basale gegevens zijn lang niet verteld door de overheid. Die objectivering is wel nodig om het gesprek over de toekomstige inrichting van Nederland aan te gaan.’

Migratiesaldo
Nederland is op een uniek moment in de geschiedenis aangekomen. Het migratiesaldo is sinds 2015 hoger dan het geboorteoverschot. Omdat het geboorte- en sterftecijfer elkaar nu in evenwicht houden, wordt de bevolkingsgroei naar verwachting ook in de komende 20 tot 30 jaar volledig gestuurd door migratie.
Als Nederland een migratiesaldo van plus 150.000 mensen kent, zoals de afgelopen jaren het geval was, betekent dat een aanwas van 5 miljoen mensen in de komende 25 jaar. Scheffer: ‘Dat is ongekend in Nederland. Het rapport concludeert dat dit niet houdbaar is. Het roept meer problemen op dan dat het oplost.’

Ideale scenario
Het ideale groeiscenario volgens de staatscommissie is een groei naar 20 miljoen mensen. ‘Dat groeitraject biedt veel ruimte aan migratie vanuit allerlei gezichtspunten.’ Scheffer noemt onder meer ondernemerschap. Dat betekent wel keuzes maken over de economie die we willen hebben. ‘Willen we de laagproductieve sectoren bestendigen of niet? Die drijven op onderbetaalde arbeidsmigratie.’ Scheffer noemt het ondernemingen met meestal de grootste ecologische en sociale voetafdruk. ‘Onze manier van kijken naar deze vragen is voor onderhoud vatbaar’, concludeert Scheffer. ‘Maak demografie tot hart van het beleid want we hebben richtgetallen nodig.’