Na het drama met de gaswinning wil Groningen een voortrekkersrol nemen in de energietransitie. De provincie snel verduurzamen met hulp van het rijk. Het is een gerechtvaardigde oproep, het vertrouwen van de Groningers in de rijksoverheid is geschonden. Die vertrouwensbreuk moet hersteld worden.
Met WarmteStad levert de stad Groningen nu al een prestatie van formaat. Meer dan vijfduizend inwoners zijn aangesloten op warmte- en koudeopslag (WKO) of op het duurzame warmtenet. Een groot zonnewarmtepark komt er ook bij. Straks worden 12.500 huishoudens duurzaam verwarmd. WarmteStad is eigendom van de gemeente en het Waterbedrijf Groningen. ‘Geboren uit de overtuiging dat je zorgt voor dat waar je om geeft,’ staat er op de website. Wethouder Philip Broeksma zei in EenVandaag: ‘Onze inwoners zijn geen klanten. Het gaat niet om winst, maar om maatschappelijk rendement.’

Stoppen met steenkool, olie en gas is onvermijdelijk

Elders in het land zijn er meer voorlopers. In feite hebben alle gemeenten een hoofdrol in de energietransitie. Het is grote winst dat het kabinet vorig jaar heeft besloten dat de warmtenetten voor het grootste deel in handen van de overheid moeten komen. De VNG had dit ook bepleit. Gemeenten hebben behoefte aan publieke partners in de warmtetransitie. Het is een ingrijpende operatie die elke inwoner raakt. Het is cruciaal dat de publieke middelen die erin worden geïnvesteerd het publiek belang dienen. En dat inwoners ervan op aan kunnen dat warmtevoorziening betrouwbaar en betaalbaar is. Dat is ook belangrijk voor het draagvlak, want er is weerstand te overwinnen.
Het is goed nieuws dat het kabinet geld beschikbaar stelt voor de uitvoeringskosten van de energietransitie (1,04 miljard euro tot en met 2025 oplopend tot 5 miljard euro). Gemeenten kunnen nu eindelijk hun organisaties verder opbouwen. Het wordt nog een kluif om vakmensen aan ons te binden. We zullen elkaar daarbij hard nodig hebben.
De energietransitie is bij uitstek een thema waarop gemeenten de stap naar voren maken. Stoppen met steenkool, olie en gas is onvermijdelijk. Tegelijk stellen de warmtetransitie en de integratie van elektriciteit en warmte ons voor een zoektocht met grote onzekerheden. Als gemeenten zijn we de spin in een web van medeoverheden, maatschappelijke organisaties, bedrijven en inwoners. Elk college staat in een grote cirkel van invloed met de zware taak om (mede) te organiseren dat warmte en elektriciteit beschikbaar blijven voor inwoners en bedrijven. Energie is een keiharde voorwaarde om te kunnen wonen, werken en leven in vitale gemeenten. Deze opdracht maakt van elke wethouder Energie iemand die een enorm verschil kan maken, iemand die draken verslaat en uit valkuilen weet te ontsnappen. Een held in spe; iemand als Philip Broeksma.