VNG Magazine nummer 5, 17 maart 2023
Auteur: Marten Muskee | Beeld: Jan Vonk
D66-raadslid in Amsterdam Rob Hofland wil dat inwoners het recht krijgen om een administratieve vergissing te herstellen zonder boete of straf. ‘Een fout maken is menselijk.’
Wat wilt u met uw initiatiefvoorstel bereiken?
‘De overheid treedt al ruim tien jaar vooral heel efficiënt op en wil fraudegevallen voorkomen. Daardoor werd de overheid heel hardvochtig. De toeslagenaffaire is daar het meest ellendige voorbeeld van. Laat de overheid het principe van handelen vanuit wantrouwen omdraaien naar handelen vanuit vertrouwen. Geef mensen die een fout of vergissing maken de kans om dat recht te zetten. Een fout maken is menselijk. Behandel inwoners dan ook als mens en niet als fraudeur en juridische tegenpartij. Ga ervan uit dat mensen te goeder trouw zijn. Als bewijsvoering toch kwade trouw oplevert, kun je alsnog die boete geven.’
Ondanks eerder advies van de Raad van State, blijft landelijk beleid uit. U neemt nu lokaal het voortouw?
‘De D66-Kamerfractie vroeg Raymond Knops als bewindspersoon of het niet tijd werd hiermee aan de slag te gaan. Die zei toen op zich best te willen onderzoeken wat de kosten en consequenties zijn van het invoeren van een generiek recht om zich te vergissen. De overheid is goed in onderzoeken, berekenen en filosoferen. Ik geef in mijn voorstel aan waar we morgen kunnen beginnen. Ik ben ervan overtuigd dat het werkt wanneer de gemeente vertrouwen stelt in haar inwoners. Het is voor uitvoerende organisaties ook veel fijner om vanuit vertrouwen te handelen, en in gesprek met inwoners hun problemen op te lossen. Met die cultuuromslag kan Amsterdam de rijksoverheid laten zien dat het werkt. Sla de onderzoeken en discussies over en begin met handelen vanuit vertrouwen.’
Hoe gaat dit in de praktijk werken?
‘Iemand die een administratieve fout maakt, hoort er in sommige gevallen op gewezen te worden dat het recht van herstel geldt. De gemeente gaat ervan uit dat te goeder trouw is gehandeld en legt geen boete op. Het recht van herstel van de fout krijgt een duidelijk gezicht in de vorm van een fysiek of digitaal loket. Daar zit een contactpersoon die helpt uitzoeken wat er is gebeurd en hoe de fout te herstellen. Idealiter wordt dit van kracht bij alle bestuurlijke handhavingsinstanties van de gemeente. Mijn voorstel is te beginnen met de inlichtingenplicht in de bijstand. De praktijk laat zien dat het niet-doorgeven van eventuele veranderingen grote gevolgen kan hebben. Nu verplichten we onze ambtenaren die dat vaak helemaal niet willen hard op te treden tegen mensen die onbewust een fout maken. Ik wil beginnen met het terugbrengen van de menselijke maat.’