‘Hoe is dat nou, zo’n oude ziel in zo’n jong lichaam?’, plaagden mijn vrienden toen ik op mijn 25ste in het bestuur ging van het bejaardenhuis van de hervormde kerk in Delfshaven. Dit was ingegeven door het verantwoordelijkheidsgevoel dat bij ons thuis met de paplepel werd ingegoten. Toch deed ik het met plezier en ik leerde er ontzettend veel van. Het was er gezellig ook. De bewoners deden veel samen: maaltijden, muziekavonden, bingo. Niemand verlangt terug naar de kleine, soms zelfs meerpersoonskamers. Maar in sociaal opzicht zijn we er netto op achteruitgegaan door het afschaffen van de bejaardenhuizen.
De golf van vergrijzing die op ons afkomt, zien we al tachtig jaar aankomen. In 2040 zitten er tweemaal zoveel mensen in zorg en zijn er de helft minder mensen om die zorg te bieden. Actie is nodig om te voorkomen dat vergrijzing een nieuwe crisis wordt. Het is één van de VNG-omkeringsthema’s waarbij het past dat gemeenten de regie nemen.

We gaan maximaal de randen van de wet opzoeken

In het Integraal Zorgakkoord (IZA) staat de opdracht voor gemeenten om regionaal samen te werken aan passende zorg voor iedereen. Ook is er een landelijk programma voor wonen met zorg (WOZO). De naderende mismatch tussen de vraag naar, en het aanbod van passende zorg en wonen is een gegeven. Nu is het van belang om regionaal het gesprek te organiseren over hoe we daar zo goed mogelijk mee omgaan. Met de zorgverzekeraars, zorg- en welzijnsaanbieders, huisartsen en de woningcorporaties. Het gaat om het bij elkaar brengen van ouderenwoningen en voorzieningen, het zo organiseren dat ouderen elkaar helpen en dat er betere samenwerking komt tussen huisartsen, zorgaanbieders en het sociaal domein van de gemeente. Dat de huisarts bijvoorbeeld voor een patiënt een vaste contactpersoon heeft in de gemeente.
Het rijk biedt met het IZA en WOZO de contouren om met regiovisies aan het werk te gaan. Het wordt nu tijd om het echt te gaan doen; plannen voor wonen met zorg vragen een lange voorbereiding. De VNG bevordert dat gemeenten hierbij van elkaar leren, en we ruimen knelpunten op.
Met één zo’n knelpunt zijn we, samen met wethouders uit het hele land, al langer bezig: het abonnementstarief in de Wmo. Door die regeling komt huishoudelijke hulp terecht bij mensen die het gemakkelijk zelf kunnen betalen. Dit past niet in de strekking van het IZA. Gemeenten moeten zelf kunnen bepalen hoe ze de schaarse capaciteit inzetten. Met een groep gemeenten gaan we daarom maximaal de randen van de wet opzoeken, zolang de regeling niet van tafel is. Oude zielen in oude lichamen zijn we weldra allemaal en dan moeten we het samen rooien. Het is tijd dat gemeenten naar voren stappen.