Hoogleraar sociaal intelligente AI van de Universiteit van Amsterdam vergeleek kunstmatige intelligentie, of AI, tijdens zijn toespraak op het VNG Jaarcongres met de massale opkomst van de glazen spiegel in de achttiende eeuw. De reacties waren vergelijkbaar met hoe er nu naar AI gekeken wordt. Er waren terughoudende reacties, maar ook mensen die enthousiast waren over de glazen spiegels. ‘De spiegel werd een bijna onmisbaar en alledaags product waar we niet meer zonder kunnen. Heel misschien geldt dat ook wel voor kunstmatige intelligentie.’ 
Ghebreab hoort bij de mensen die de positieve kanten van AI zien. ‘Maar pakken we de kansen van AI? En pakken gemeenten die kansen ook? Ik hoop van wel, maar ik vrees dat we ook kansen laten liggen.’

Reflectie
Om in de vergelijking met de spiegel te blijven: reflectie is belangrijk, zeker als het gaat over de risico’s van AI. Wie ChatGPT gebruikt, moet zich ervan bewust zijn dat de schrijftool vooral algemeenheden uit en zo slechts een ‘heel ruwe spiegel’ is. Daarnaast is er de kans op onwaarheden en discriminatie, omdat de tool geen rekening houdt met specifieke situaties. Zo kon bijvoorbeeld de toeslagenaffaire ontstaan.
Worden die risico’s onderkend, dan biedt AI juist kansen. Ghebreab wees op Zwitsers onderzoek waarbij AI wordt ingezet bij het plaatsen van statushouders. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de persoonlijke omstandigheden van de statushouder zelf, maar ook naar omgevingsfactoren zoals de kans op een passende vacature. In Zwitserland leidde dat ertoe dat statushouders een 60 procent hogere kans hadden op een passende baan.

Goed samenwerken
AI kan dus oplossingen bieden voor grote maatschappelijke uitdagingen, zei Ghebreab. Maar het systeem werkt alleen als er goed wordt samengewerkt met de samenleving. ‘Een van de grootste uitdagingen is dat gemeenten vaak niet weten wat de behoeften in de samenleving zijn.’  Zo ontbreekt het vaak aan de wil, en aan de capaciteit, om met inwoners in gesprek te gaan. Dat betekent ook dat er moed nodig is bij gemeentebesturen om AI in te zetten. Volgens Ghebreab zien gemeenten vaak wel de potentie, maar durven ze AI niet altijd in te zetten, vanwege de risico’s.