342 gemeenten vormen samen een krachtige bestuurslaag. Hun kennis van de uitvoering en van de leefwereld van inwoners is onmisbaar voor beter beleid. Gemeenten willen vanaf 2023, daar waar het kan, vaker het initiatief nemen. Om te beginnen op het terrein van bestaanszekerheid. Dit betreft maatwerk voor inwoners die in financiële problemen zijn geraakt en een samenhangende aanpak voor gezinnen met problemen op het terrein van werk, inkomen, wonen, zorg en ontwikkeling.
Ook op het terrein van kansengelijkheid willen gemeenten een stap naar voren zetten door samen met het onderwijs en organisaties voor kinderopvang voorstellen te ontwikkelen voor een rijke schoolomgeving waarin jeugdzorg, opvoedondersteuning en kinderopvang samenkomen. In de energietransitie spelen gemeenten al een belangrijke rol. Nu er met het kabinet afspraken zijn gemaakt voor de kosten van de uitvoering, en er ook voor de lange termijn duidelijkheid is, kunnen gemeenten hun organisaties opbouwen. Onderling willen gemeenten meer samen optrekken om de nodige vakmensen aan ons te binden.
Over het gemeentefonds in z’n totaliteit is er voor de lange termijn nog geen duidelijkheid. Weliswaar is voor het gat in 2026 eenmalig geld gereserveerd. Maar vanaf 2027 is er nog steeds een financieel tekort waarvoor het rijk nog geen structurele oplossing heeft. Dit is voor alle gemeenten een groot probleem, gezien de noodzaak om dit jaar najaar een sluitende meerjarenbegroting te presenteren.
In het algemeen heeft het ontbreken van een langetermijnvisie er in de laatste jaren te vaak toe geleid dat noodzakelijk en daadkrachtig beleid is vooruitgeschoven. Samen met de Argumentenfabriek heeft de VNG daarom de Denktank 2040 gevormd, een breed beraad dat een gezamenlijke visie formuleert op de grote maatschappelijke vraagstukken. Zo willen we mede richting en sturing geven aan de transities en bijdragen aan het noodzakelijke perspectief voor de lange termijn.