VNG Magazine nummer 15, 8 oktober 2021
Tekst en beeld: Sanne van der Most
Kunstenaar Gabi Rets is de stadstekenaar van Nijmegen. Ze bouwt onder meer aan een getekende versie van de Waalstad. ‘Een echte stad groeit gecontroleerd, mijn stad groeit organisch.’
Eens in de twee jaar organiseert ‘The Big Draw Nijmegen’ de aanstelling van een nieuwe Stadstekenaar. Vorig jaar september 2020 nam kunstenaar Gabi Rets het stokje over van haar voorganger. ‘Een enorme eer’, vindt ze. ‘Maar ook wel een beetje stressvol. Kende ik Nijmegen wel goed genoeg? En ben ik wel een echte tekenaar?’ Toch nam ze de uitdaging aan en in korte tijd leerde ze veel over de stad én over zichzelf.
Ansichtkaarten
Een groot stadsbeeld van Nijmegen én een serie ansichtkaarten op basis van gesprekken met Nijmegenaren. Toen Rets werd gevraagd hoe zij haar stadstekenaarschap zou invullen, ontstonden al snel die twee gedachten. ‘Tegelijkertijd voelde ik ook stress’, lacht ze. ‘Ken ik Nijmegen wel goed genoeg? Moet ik niet ineens van alles gaan lezen over de stad? En plekken bezoeken waar ik nog nooit ben geweest? Ik ben geboren in Duitsland en ik woon al 25 jaar in Nijmegen maar ik weet nog lang niet alles. Toch heb ik die gedachten al vrij snel losgelaten. Het gaat natuurlijk om mijn idee over de stad en hoe ik dat toepas in mijn werk. Daarmee werd het ook een soort integratieproject voor mezelf. Heel leerzaam en nuttig en natuurlijk ook heel leuk.’
Een veel realistischer stad
Leuk is het zeker. Aan de wand van het lichte atelier van Rets prijken de silhouetten, uitsneden en tekeningen die straks met elkaar een groot stadsbeeld van Nijmegen gaan vormen. Delen van gebouwen, stukjes stad en plattegronden. Voornamelijk in zwart-wit met hier en daar een enkele kleur. ‘Toen ik begon, had ik een veel realistischer stad voor ogen’, vertelt Rets. ‘Ik tekende belangrijke onderdelen van de stad. Een flatgebouw, een kerktoren en een plattegrond, zoals die in het echt ook bestaan. Hoe langer ik daarmee bezig was, hoe realistischer het werd, maar hoe saaier ik het tegelijkertijd vond worden. Ik miste de verrassing, het speelse en associatieve. En eigenlijk is het ook helemaal niet mijn manier van werken, om vooraf al precies te weten waar het heen gaat. Ik ga liever gewoon aan de slag en zie wel wat er ontstaat. Bijna organisch.’
De stad uit en de natuur in
Een beetje vervreemdend en juist daarom interessant, zijn de enorme meer dan levensgrote bloemen die hoog boven alle gebouwen uitsteken. Rets: ‘Normaal ga je de stad uit om de natuur in te gaan. Ik heb de natuur juist de stad in gehaald. Die omkering helpt om anders naar de stad te kijken.’
Ik ben een observator van kleine dingen
Eigenlijk is dat ook precies hoe Rets Nijmegen ziet. ‘Ik hou van grote steden. Ik heb ook lang in Berlijn gewoond. Grote flatgebouwen, anonimiteit en plekken die voortdurend veranderen. Maar ik hou ook van het groen en de natuur die toegankelijk zijn vanuit de stad. Ook hier in Nijmegen. Vanuit mijn eigen fantasie heb ik die elementen met elkaar in verbinding gebracht. Het idee dat het beeld herkenbaar moet zijn als specifieke stad heb ik losgelaten. Het is steeds meer een zoektocht geworden naar hoe ik een grote stad zie. Groter dan dat zelfs. Want het roept ook vragen op als: waar voel je je thuis? Wanneer voel je je aangetrokken door een stad of een plek?’ En precies daar zit de link naar de tweede lijn van Rets’ project. Aan de hand van de vraag: ‘wat maakt dat jij je ergens thuis voelt’ ging zij met Nijmegenaren uit alle 44 wijken in gesprek. ‘Ik ging thuis bij de mensen langs of ik maakte een wandeling met ze. Vaak werden dat prachtige en persoonlijke verhalen. Die zette ik om in een tekeningetje op een ansichtkaart die ik vervolgens naar die persoon opstuur en op Instagram plaats.’
Expositie
Deze maand is het tijd voor een tussentijdse expositie van het werk tot nu toe. ‘Op een grote muur in de stadsschouwburg laat ik dan mijn eigen stadsbeeld zien’, vertelt Rets. ‘Een jaar later geef ik, net als mijn voorgangers, een eindpresentatie.’
Wat Rets als stadstekenaar de Nijmegenaren wil meegeven? ‘Ik ben een observator van kleine dingen. Die neem ik op en die komen dan verteerd op een heel andere manier naar buiten. Als ik al een missie heb, dat gaat die vooral over tekenen. Het is wonderbaarlijk dat je met een lijn iets kunt weergeven wat echt iets voorstelt. En hoe makkelijk zo’n lijn kan veranderen in iets anders. De vorm van een stad is wel een soort blijvertje. Als een stad al groeit, dan is het meestal heel gecontroleerd. Dus dat spreekt elkaar een beetje tegen misschien? Want ik laat “mijn” stad juist organisch groeien.’
Cultuurwethouder Noël Vergunst: ‘Een letterlijk beeld van de stad in een periode van twee jaar’
‘Wat leeft er in die twee jaar, wat speelt er onder de mensen en wat doet een tekenaar daarmee? Dat is voor ons de belangrijkste reden om een stadstekenaar aan te stellen. Ieder heeft een eigen stijl en dat maakt het extra interessant’, zegt de Nijmeegse cultuurwethouder Noël Vergunst (GroenLinks).
‘Het mooie van tekenen is dat het heel laagdrempelig is en dat iedereen het kan doen. Toch durven veel mensen niet. Of ze twijfelen om de stap te zetten. Naast het mooie beeld dat een stadstekenaar kan geven, hopen wij dat het anderen ook stimuleert om zelf aan de slag te gaan. De vorige stadstekenaar, René Brouns, gaf een tijdsbeeld van hoe de stad zich ontwikkelt. Dat werd natuurlijk erg bepaald door de impact van corona op de stad. Hij heeft dat heel mooi verbeeld. Gabi Rets is de derde die deze functie op zich neemt en ik ben erg benieuwd hoe zij hem gaat invullen. Ook zij heeft weer een heel eigen manier van werken en een eigen stijl. Ze bezoekt verschillende delen van de stad, gaat met mensen in gesprek en zet die ervaringen om in abstracte en grafische elementen die met elkaar weer één geheel vormen. Ze publiceert haar werk regelmatig op Instagram en dat vind ik iedere keer weer heel erg leuk om te zien. Aan het eind van haar periode zal ook zij, net als haar voorganger, haar werk presenteren in museum Valkhof.’
Het werk van Gabi Rets is te volgen via Instagram.