VNG Magazine nummer 13, 11 september 2020
Tekst: Rutger van den Dikkenberg en Marten Muskee
Geen volle zaal met gemeentebestuurders aan het begin van de zomer dit jaar, maar een digitale ALV op 25 september. Dat is best spannend, zegt VNG-voorzitter Jan van Zanen.
Het gaat dit jaar nét even anders, de Algemene Ledenvergadering (ALV) van de VNG. De reden is bekend: door coronamaatregelen was het in juni niet mogelijk om fysiek bijeen te komen. En dus wijkt de vereniging uit naar een digitale bijeenkomst. ‘Dit is voor iedereen nieuw’, zegt VNG-voorzitter Jan van Zanen. Het is een jarenlange traditie: het VNG Jaarcongres, met daarbij ook de ALV. De bijeenkomst zou dit jaar in Westfriesland plaatsvinden, maar dat werd uitgesteld: het bleek door de lockdownmaatregelen onmogelijk om een evenement met drieduizend bezoekers te organiseren. ‘We hadden gehoopt dat we in september met een kleiner gezelschap bijeen zouden kunnen komen’, zegt Van Zanen. ‘Maar afstand houden is nog steeds het devies.’
En dus wordt uitgeweken naar een digitale vergaderomgeving, gefaciliteerd vanuit de Willemshof, het bureau van de VNG in Den Haag. De behandeling van de moties en de stemmingen zijn daardoor afhankelijk van de techniek. Best spannend, zegt Van Zanen. Jammer is het ook: ‘Juist het feit dat we normaal fysiek samenkomen, met gemeentebestuurders uit het hele land, is een belangrijke pijler van het jaarlijkse congres. Dat aspect moeten ze nu missen. Misschien zullen gemeentebesturen nu voltallig inloggen en grijpen ze de online ALV aan om ook weer de verbinding met elkaar te zoeken. Ik hoop dat de ledenvergadering ook dit jaar heel veel bezoekers trekt.’
Spijtig is het ook voor de gemeenten in Westfriesland. De bedoeling is dat het congres daar nu in juni 2021 plaatsvindt. ‘Ik hoop van harte dat dat kan’, zegt Van Zanen. ‘De organiserende gemeenten waren al vergevorderd met de voorbereidingen. En ik had me erop verheugd de collega’s van het lokaal bestuur daar in die prachtige omgeving te ontmoeten.’ Dat zou ook betekenen, zegt Van Zanen, ‘dat we de verspreiding van het virus, en misschien ook het virus zelf wel, dan onder controle hebben. Dat is een mooi vooruitzicht voor ons allemaal.’
Aangenomen moties
Wat gebeurt er met moties die worden ingediend in een ledenvergadering van de VNG? Twee voorbeelden uitgelicht.
Een uitvoerbaar en betaalbaar inburgeringsstelsel
Een nieuw inburgeringsstelsel is noodzakelijk, maar er zijn zorgen over de financiering. Op de ALV in juni 2019 in Barneveld diende Almere een motie in waarin het VNG-bestuur werd opgeroepen ‘zich te blijven inzetten voor een betaalbaar en uitvoerbaar inburgeringsstelsel voor gemeenten’ en aan te dringen op een financieel onderzoek uitgevoerd door gemeenten en het Rijk samen. Volgens het Rijk is het huidige financiële kader voor inburgering voldoende, maar Almere stelt, met twintig andere ondertekenaars, dat daarbij geen rekening wordt gehouden met onder meer de invoeringskosten.
Het gevraagde onderzoek naar de kosten kwam er snel. De conclusie: er is structureel 42,3 miljoen euro extra nodig. Maar het Rijk kwam gemeenten lang tegemoet. Tot dit voorjaar: er kwam 35,2 miljoen euro extra beschikbaar, bovenop de 70 miljoen euro extra die het kabinet al in het regeerakkoord beschikbaar had gesteld. Ook draaide het kabinet aan een aantal knoppen om 7 miljoen euro te besparen. Daarnaast is er incidenteel 36,5 miljoen beschikbaar voor de invoering van de nieuwe wet en nog eens 25,5 miljoen om de huidige inburgeraars te ondersteunen. Ook maakten VNG en Rijk inhoudelijke afspraken om de regierol van het gemeenten te verbeteren.
Bron- én nascheiden plastic afval kan blijven bestaan
Schiedam en steden met een vergelijkbare situatie die de inzameling van plastic, metalen en drinkpakken (PMD-afval) zowel bij de bron als achteraf scheiden, kunnen dit ook in de toekomst blijven doen. Een nader uit te werken afspraak moet uitwijzen welke vergoedingen hier tegenover staan en onder welke voorwaarden de gemeenten dit kunnen blijven combineren. Dat is de uitkomst van het overleg dat de VNG voerde met Schiedam en het Afvalfonds Verpakkingen. Dat gesprek vond plaats naar aanleiding van bespreking in het vorig jaar opgerichte Platform Ketenoptimalisatie, dat de kwaliteit van gerecyclede verpakkingen poogt te verbeteren. De verwachting is dat de afspraak binnenkort definitief is en nog dit jaar kan worden gepubliceerd.
De VNG ging tot actie over naar aanleiding van een door Schiedam – met steun van Delft – ingediende motie tijdens de Buitengewone ALV in november 2019. Schiedam riep de VNG in die motie op te zoeken naar een maatwerkoplossing voor steden die een combinatie van bron- en nascheiding kennen. De gemeenten stemden op de BALV over de nieuwe afspraken die de VNG wilde maken met het Afvalfonds Verpakkingen, over een eenduidiger inzameling van verpakkingsmateriaal; 98 procent stemde voor.
Het zag er volgens Schiedam naar uit dat gemeenten een keuze moesten maken tussen het bron- of nascheidingsmodel, en Schiedam zou daar last van krijgen. De gemeente heeft als grote gemeente met veel binnenstedelijke problematiek succesvolle resultaten gehaald met het bronscheidingsmodel. Hij pleitte voor een mix van bronscheiding in laagbouwwijken, waar mensen de ruimte hebben om meerdere afvalbakken te gebruiken, en nascheiding in wijken met veel hoogbouw.