VNG Magazine nummer 14, 29 september 2023

Tekst: Redactie VNG Magazine | Beeld: Peter Hilz/ANP

Prinsjesdag was voor gemeenten een teleurstelling. Het financiële gat voor 2026 en verder is maar iets kleiner geworden. veel ingrepen in de gemeentefinanciën blijven ongemoeid en ook de opschalingskorting staat nog altijd overeind.

Prinsjesdag

Gemeenten kunnen hiermee de groeien­de uitgaven in de zorg niet opvangen. De Tweede Kamer heeft ondertussen de nieuwe financie­ringssystematiek voor 2026 en verder controversieel verklaard, al deed de Raad van State op Prinsjesdag nog wel de oproep om de systematiek, waarin het accres wordt gekoppeld aan het bruto binnenlands product, wél in te voeren en te zorgen voor voldoende geld voor gemeenten.

Armoede
Het kabinet maakt in zijn begroting structureel 2 miljard euro extra per jaar vrij om kwetsbare huishoudens te ondersteunen. 
Vanaf 2025 past het kabinet het toeslagpartnerbegrip aan. Ouders die bij hun kind gaan wonen om van hen mantelzorg te ontvangen, worden dan niet meer gekort op hun toeslagen.
Ook komend jaar is er een gratis schoolontbijt op scholen met veel kinderen uit financieel kwetsbare huishoudens. Hiervoor komt 165 miljoen beschikbaar. 
Voor verbetering van de koopkracht en het terugdringen van armoede in de bijzondere Caribische gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba trekt het kabinet in 2024 30 miljoen uit. Vanaf 2025 wordt dit bedrag structureel verhoogd naar jaarlijks 32 miljoen. Ook gaat de kinderbijslag in Caribisch Nederland omhoog, evenals de minimumuitkeringen en het minimumloon. 

Wonen
Voor investeringen in de bouw van betaalbare nieuwbouwwoningen is via de Startbouwimpuls en de zesde tranche van de Woningbouwimpuls extra geld beschikbaar. De Startbouwimpuls wordt verhoogd van 250 miljoen naar 300 miljoen euro. Voor de zesde tranche van de Woningbouwimpuls is 300 miljoen uitgetrokken. 

Mobiliteit
Het rijk maakt van het behoud van de bestaande rijksinfrastructuur prioriteit. Er zijn geen extra middelen vrijgemaakt voor onderhoud van infrastructuur in beheer van decentrale overheden. Dit terwijl daar grofweg 70 procent van de onderhoudsopgave ligt. In het Mobiliteitsfonds is 350 miljoen niet-uitgegeven geld voor ontsluiting van grootschalige woningbouwlocaties verschoven naar volgend jaar. Er komt 893 miljoen beschikbaar voor gemeenten voor de aanleg van wegen en andere infrastructurele voorzieningen bij deze locaties. 

Klimaat
In het Klimaatfonds is 500 miljoen tot en met 2028 vrijgemaakt voor de aanleg van warmtenetten en 23 miljoen per jaar voor de aanleg van elektriciteitsnetten. De Uitvoeringskosten Klimaat Medeoverheden zijn voor 2024 vastgesteld op 499 miljoen euro. Deze wordt bij Voorjaarsnota naar verwachting nog geïndexeerd voor de loon-prijsontwikkeling.

Herstructureringsfonds
Het Herstructureringsfonds binnensteden van 100 miljoen loopt deze kabinets­periode door. Voor 2024 komt 16 miljoen euro beschikbaar. 

Wet politieke partijen
BZK stelt vanaf volgend jaar structureel 1,8 miljoen euro beschikbaar voor een Autoriteit Wet op de politieke partijen. Die autoriteit is een onderdeel van de Wet op de politieke partijen (Wpp) waar het kabinet aan werkt. Het wetsvoorstel ligt aan de basis voor een subsidieregeling voor decentrale politieke partijen van 8,5 miljoen jaarlijks in de periode 2024-2028. 

Meedoen 
De ongeveer 6.500 huishoudens onder het bijstandsniveau krijgen de komende jaren een tegemoetkoming via de gemeente. Daarvoor wordt de wet tijdelijk gewijzigd, vooruitlopend op een structurele oplossing die is voorzien vanaf 2028. Het kabinet reserveert voor deze tijdelijke regeling 89 miljoen euro. 
Ook schrapt het kabinet de verlaging van de jonggehandicaptenkorting. Daarnaast investeert het in beschutte werkplekken voor mensen die niet bij een reguliere werkgever aan de slag kunnen. Er komt ruim structureel 64 miljoen extra bij voor de financiering van beschut werk. 
Ook komt er van 2026 tot en met 2029 bijna 90 miljoen beschikbaar voor de onderwijsroute, zodat nieuwkomers gemakkelijker kunnen doorstromen naar een mbo-, hbo- of universitaire opleiding. Dit vergroot voor hen de kans op het vinden van werk.

Jong en oud
In 2024 zet het kabinet de plannen van de Hervormingsagenda Jeugd door. In totaal komt er 1,45 miljard beschikbaar voor jeugdzorg. Tegelijkertijd zijn met betrokken partijen afspraken gemaakt over maatregelen om de jeugdzorguitgaven in 2024 te verlagen met 374 miljoen.
Daarnaast hoort elk kind veilig op te groeien. Dit vraagt om een goede jeugdbescherming. Daarom investeert het kabinet dit jaar extra in de jeugdbescherming.
Voor de ouderenzorg trekt het kabinet komend jaar 345 miljoen uit. Ouderen worden hiermee ondersteund om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven, en ontvangen zij zorg en ondersteuning, in de meeste gevallen thuis in hun vertrouwde omgeving.

Criminaliteit en veiligheid
De georganiseerde, ondermijnende criminaliteit heeft een grote impact op de samenleving. Daarom investeert het kabinet fors in de bestrijding daarvan. Om het Stelsel Bewaken en Beveiligen, bedoeld om aanslagen op personen, objecten en diensten te voorkomen, te verbeteren en uit te breiden, komt er structureel 112 miljoen euro extra beschikbaar. 

Migratie en asiel
Legale migratie wordt verbeterd en versterkt door zorgvuldig te beslissen op verblijfsaanvragen. Het kabinet wil werk maken van een stabiele opvangcapaciteit om schommelingen in de instroom van asielzoekers beter aan te kunnen. Stapsgewijs wordt de asielopvang uitgebreid naar 41 duizend plekken en gemeenten krijgen ondersteuning bij het realiseren van opvang, maar er komt ook geld vrij voor het bevorderen van het terugkeerproces.