Schade verhalen op een oproerkraaier die zelf niet aanwezig is bij rellen, kan dat?
‘In Enschede speelde een bijzondere casus waarbij iemand een Facebookpagina hackte en opriep tot rellen. Uiteindelijk wist de politie die persoon vooraf aan te houden. Vervolgens kwamen er alsnog rellen, met vernielingen tot gevolg. De gemeente heeft alles op alles gezet en een dossier bijgehouden over het aantal vernielingen en de politie-inzet die nodig was om de orde te herstellen. De gemeente voegde zich in de strafrechtzaak die al gaande was tegen opruiing en identiteitsfraude, waardoor de dader uiteindelijk 4.800 euro aan schadekosten heeft moeten betalen. Niet omdat hij aanwezig was, maar puur omdat hij de rellen in gang heeft gezet.’

Mag dit wel? Er zijn strenge privacyregels.
‘De Enschedese zaak heeft een strafrechtelijk karakter, dan gelden andere regels. Uit ons onderzoek blijkt dat burgemeesters nu al vooraf waarschuwen dat degenen die oproepen doen voor illegale evenementen verantwoordelijk zijn voor de schade. Enschede laat zien dat je dat ook echt kunt waarmaken. Er gaat een krachtig signaal en preventief effect vanuit. De privacywetgeving, de beslotenheid van online groepen en de anonimiteit op het net maken risicotaxaties ingewikkeld. Gemeenten kunnen zich beter niet met een nepaccount aanmelden, dat heeft iets heimelijks en lijkt op infiltreren. Online monitoring vraagt ook veel capaciteit en kennis en kunde. Is dit een taak van de gemeente die transparant hoort te zijn of gaat dit meer over opsporing? Gemeenten hebben moeite om te bepalen waar de grens ligt. Misschien is deze grens mogelijk in software te integreren als een soort stoplicht, dat duidelijk maakt wanneer justitie ingeschakeld moet worden.’

Wat adviseert u gemeenten?
‘Probeer opruiers te ontmoedigen: waan je niet anoniem, de kans op vervolging is reëel. Maak een krachtig online statement hoe je met elkaar hoort om te gaan. Gemeenten kunnen hun online informatiepositie versterken door jongerenwerkers of digitale wijkagenten in te zetten. Daar valt nog veel winst te behalen. Verder moet er snel geschakeld kunnen worden met platforms om opruiende berichten te verwijderen. Wij onderzoeken verder of het bestuursrechtelijk mogelijk is om via de APV een soort digitaal gebiedsverbod op te nemen om oproerkraaiers te stoppen, en om een dwangsom op te kunnen leggen tegen specifieke gedragingen waarbij je ordeverstoringen verwacht. Enkele Belgische gemeenten kennen al zulke APV-artikelen.’