Amit Biswas belandde per toeval in Nederland. Zijn vader werkt in de luchtvaartsector en was voor zijn werk in Maastricht, waar onderhoud wordt gepleegd aan Bengaalse vliegtuigen. Daar kreeg zijn vader een hersenbloeding, waarop Biswas en zijn familie in allerijl van Bangladesh naar Limburg werden overgevlogen. Zo’n 48 uur na het telefoontje was hij in Maastricht, een stad waar hij nog nooit van had gehoord. Zijn vader overleefde, maar werd wel twee maanden behandeld in Maastricht. Biswas bleef al die tijd in de stad en werd liefdevol opgevangen door medewerkers van het ziekenhuis. Op een dag liep hij de bij het ziekenhuis gelegen universiteit binnen en meldde zich met succes aan voor een scholarship. Hij volgde er een MBA-opleiding, na eerder in India een marketingopleiding afgerond te hebben. Inmiddels woont en werkt hij in Eindhoven.
Het was daar dat Biswas voor het eerst in aanraking kwam met het fenomeen gemeentelogo’s. De stad kreeg in 2013 een nieuw logo, die drie rode golven of bliksemschichten moeten voorstellen. In 2016 werden er overal in de stad digitale beeldschermen geplaatst, waar ook de gemeentelogo’s op verschenen. Biswas: ‘Dat riep bij mij veel vragen op. Wat betekent dit logo, en waarom dít logo? Ik sprak erover met een collega, en die wist het niet. Toen ben ik zelf op zoek gegaan naar informatie.’

Verslaving
Biswas verdiepte zich in de materie, het onderzoek naar gemeentelogo’s werd ‘een beetje een verslaving’. Het voornemen: elke dag tien minuten lezen over een logo. Met 342 gemeenten zou het een project van een jaar worden. Maar bij de eerste gemeente, Aa en Hunze, ging het al mis: nergens informatie online. Het projectje werd een enorme speurtocht, met belafspraken, archiefonderzoek en veel whatsappcontact. Het onderzoek was ook de kennismaking met Nederland.
Binnenkort is er dus een boek, waarin alle huidige gemeentelogo’s worden besproken, op alfabetische volgorde. VNG-voorzitter Jan van Zanen schreef het voorwoord en ook Peter Kentie, ontwerper van het Eindhovense logo, verzorgde een inleiding.

Accentueren
Het gebruik van een eigen logo, naast het wapen en de vlag, geeft gemeenten enige speelruimte om te benadrukken wat ze belangrijk vinden, zegt Biswas. Die vrijheid hebben ze bij gemeentewapens niet, het gebruik daarvan en het ontwerp zijn streng gereguleerd door de Hoge Raad van Adel. Gemeenten begonnen ermee in de jaren ’70 en ’80, toen bekende grafisch ontwerpers als Wim Crouwel en Studio Dumbar met fraaie beeldmerken kwamen, onder meer voor de gemeente Rotterdam. ‘Daarna begonnen andere overheidsorganisaties ook snel met eigen branding’, zegt Biswas. ‘De eigen identiteit werd belangrijk, en gemeentewapens konden daar niet altijd aan voldoen. Daar zitten bijvoorbeeld verwijzingen in naar adellijke families die vroeger over ons heersten.’

Een beeldmerk roept een bepaald gevoel op, net als een T-shirt van een favoriet merk

Was er een buitenstaander voor nodig om dit bijzondere fenomeen te duiden? ‘Ik heb dat mezelf ook afgevraagd’, zegt Biswas, ‘waarom ik? Als je hier niet vandaan komt, vallen je dingen op die voor mensen die hier geboren zijn als normaal worden ervaren. Dat is een kwestie van perspectief. Als een Nederlander naar Azië gaat, maakt hij ook foto’s van dingen de mensen daar normaal vinden.’
Biswas signaleerde verschillende typen logo’s. Er zijn gemeenten die in hun beeldmerk verwijzen naar natuurschoon in de omgeving: bomen bijvoorbeeld, of verwijzingen naar rivieren zoals de golven in het Eindhovense logo verwijzen naar de Dommel. Andere logo’s verwijzen naar de historie, en er zijn logo’s die verwijzen naar het unique sellingpoint van de betreffende gemeente. Weer andere logo’s zijn puur typografisch. En vaak worden meerdere types gemixt, zegt Biswas.

Citymarketing
Hij vindt het niet gek dat gemeenten naast de vlag en het wapen ook een logo voeren. Het beeldmerk is een belangrijk element in citymarketing, presentatie is belangrijk, zegt Biswas. ‘Een beeldmerk roept een bepaald gevoel op, net als een T-shirt van een favoriet merk. Je voelt verbondenheid met het verhaal erachter. Een goed logo helpt de overheid om herkenbaar te zijn en vertrouwen te wekken.’