De lokale samenleving is als een geschakeerd tapijt met honderdduizend draadjes van  verschillende texturen en kleuren. Een wonderlijk weefsel van kleine voetballers op een vroege zaterdagmorgen, hun slaperige ouders kletsend langs de lijn. Het theater of de dorpszaal met na de voorstelling altijd bekenden in de foyer, bitterballen en een drankje. Je kent elkaar van de atletiek of de muziekschool, of van het clubje in de wijk dat meedenkt over de opknapbeurt van het openbaar gebied, na het vervangen van de riolering.
Horecaondernemers in de binnenstad, die praten met de wethouder over de terrassen, of de bedrijven op het industrieterrein, in gesprek over verduurzaming en stroomaansluitingen. Wijkteams zetten zich in om kwetsbare mensen erbij te houden, jeugdhulp te regelen waar nodig of dagbesteding voor een man met dementie, wiens vrouw op haar tandvlees loopt. In een andere hoek van het tapijt kijken toekomstige bewoners naar hun huis in aanbouw, verlangend naar de opleverdatum.
Het is een tapijt van draadjes en wolletjes in talloze combinaties, een wild verband, bijeengehouden door kettingdraden. De gemeente zet die kettingdraden in het weefgetouw. Met collectieve voorzieningen als de sporthal, de bibliotheek, het zwembad en de sportvelden. Alles wat het leven leefbaar en een beetje leuk maakt in de stad of in het dorp. Cruciaal in het weefsel zijn de voorzieningen die kwetsbare inwoners nodig hebben om überhaupt te overleven. Schuldhulp, bijzondere bijstand, of een bed in de daklozenopvang voor wie niets meer heeft. Wonen. Zorg. Bestaanszekerheid. Sport. Cultuur. Samenleven. Gemeenten doen er alles aan.

Het verband gaat eruit, er vallen grote gaten

Nu zal ik mijn punt maken. Ik ben positief over de passages in het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB over wonen, bestaanszekerheid en besturen. De coalitie wil goede dingen waar ze de gemeenten voor nodig heeft. Maar het akkoord zegt niets over van welk geld de gemeenten het moeten gaan doen. Onze hoop dat het nieuwe kabinet de grepen uit de gemeentekas van het vorige kabinet ongedaan zou maken, is niet uitgekomen. Het demissionaire kabinet kwam ons wel deels tegemoet, maar er is nog een aanzienlijk tekort.
Het kabinet zal een keus moeten maken. Of we gaan in gesprek over hoe we taken en middelen op een andere manier in balans kunnen krijgen. Of we slaan de richting in van voldoende middelen voor alles waarvoor gemeenten verantwoordelijk zijn, die keus zou ik graag zien in het regeerprogramma. Want verschraling in de lokale samenleving is op duizend manieren de dood in de pot; het verband gaat eruit, er vallen grote gaten. Daarom mijn oproep aan het nieuwe kabinet en de nieuwe Kamer: onderschat niet de onschatbare waarde van het rijkgeschakeerd tapijt, laten we het in ere houden en koesteren.