VNG Magazine nummer 19, 4 december 2020

Auteur: Leonard Geluk

Leonard Geluk Commentaar VNG Magazine

Momenteel zijn wij volop bezig met het vaststellen van onze inzet richting het nieuwe kabinet, dat na de verkiezingen op 17 maart 2021 wordt geformeerd. In de eerste plaats willen wij oplossingen voor en goede afspraken over de financiële en bestuurlijke positie van gemeenten. Als dat is geregeld, kunnen we onze energie steken in het uitvoeren van een aantal urgente opgaven waar wij als gemeenten een belangrijke rol in kunnen spelen.  
Een van die opgaven is digitalisering. Digitale toepassingen bieden enorm veel kansen. Bijvoorbeeld economisch en op het gebied van onderwijs en ontwikkeling. Ook voor de dienstverlening van de overheid en voor het uitvoeren van opgaven als de energietransitie biedt digitalisering nieuwe perspectieven.
De andere kant is dat digitalisering risico’s met zich meebrengt. Digitale fraude, cybercrime en privacyschending vormen een serieus en groeiend probleem. Misschien zag u onlangs bij Zondag met Lubach de alarmerende beelden over deep fake-toepassingen, waarmee filmpjes worden gemaakt die niet van echt zijn te onderscheiden. Dit zijn filmpjes waarin het lijkt alsof politici of artiesten een bepaalde boodschap propageren, terwijl zij die nooit werkelijk hebben uitgesproken. Het zijn dit soort toepassingen waardoor wij steeds moeilijker kunnen inschatten wat écht is en wat niet.  
Digitale vernieuwingen zullen de komende jaren veel teweeg gaan brengen en grote alertheid vragen. Het is aan de overheid om hiervoor goede kaders te stellen. Onze grondrechten zijn in de digitale wereld net zo belangrijk als in de fysieke wereld. Belangrijke waarden als gelijkheid, keuzevrijheid en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer gelden ook digitaal. Maar die waarden moet de overheid dan wel beschermen.

Onze grondrechten zijn in de digitale wereld net zo belangrijk

Ten eerste door heldere regelgeving. Met kaders over bijvoorbeeld de werking van algoritmen, zodat die niet worden gebruikt op een manier die onze grondrechten aantast. En met afspraken over onder welke voorwaarden we bepaalde technologie inzetten, zoals gezichtsherkenning. Inspanningen van de EU en nationale overheden richten zich nu vaak op het inperken van de macht van grote techbedrijven. Dat is belangrijk, maar we moeten ook zorgen voor regels die voor de hele markt gelden. Want anders leggen we de grote techbedrijven aan banden en kunnen de kleinere spelers alsnog hun gang gaan.
Als overheid moeten we er daarnaast voor zorgen dat onze inwoners beter toegerust zijn om hun eigen afgewogen keuzes te maken. De digitalisering zal de komende jaren fors toenemen. Gemeenten en rijksoverheid moeten intensief samenwerken om de digitale basis op orde te krijgen. Het versterken van onze digitale grondrechten is daarvoor een cruciale voorwaarde.

 

 

Leonard Geluk is Algemeen directeur van de VNG, leonard.geluk@vng.nl, @GelukLeonard