VNG Magazine nummer 3, 28 februari 2025

VNG Logo

In de Nederlandse samenleving is een diepe kloof ontstaan tussen families die ooit voordelig een huis kochten en op een gouden berg van overwaarde zitten versus families die al generaties huren en vastlopen in een moeras van torenhoge woonlasten en onbereikbare koopwoningen. Die ongelijkheid zal tot grote economische en politieke problemen leiden in uw gemeente.
Decennialang was het kopen van een huis een mijlpaal in het leven van de middenklassen. Door een ongekende stijging van de woningwaarde, zitten velen op een fortuin. Tegelijkertijd betalen oudere en nieuwe huurders steeds hogere maandlasten, zonder de mogelijkheid vermogen op te bouwen. De kans dat hun kinderen een betaalbare woning verwerven, wordt steeds kleiner. Voorzichtig geschat is er zeker een tekort van 300.000 woningen. 

De komende jaren gaan ministers en politici van populistische partijen het lokaal bestuur de schuld geven van de woningcrisis

Kabinet na kabinet komt met onhoudbare beloften over het aantal nieuwe woningen per jaar. De huidige minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting is zelfs in de waan dat er 100.000 nieuwe woningen per jaar bij zullen komen. Iedereen met gezond verstand ziet echter dat de hoge bouwkosten, stijgende rente en bureaucratische regelgeving de woningbouw eerder vertragen. Als zelfs een rechts kabinet de pensioenfondsen – met hun miljarden in kas – niet meekrijgt om grootschalig te investeren in nieuwe betaalbare woningen, dan zal het ook onder een ander bewind niet gebeuren.
De oorzaak is simpel: beleggers willen niet investeringen in woningbouw voor de lagere middenklasse omdat ‘betaalbare’ huizen simpelweg te weinig rendement opleveren. Pensioenfondsen denken eerder aan een goed rendement voor hun deelnemers dan aan de financiële toekomst van jongere generaties. Zonder de hulp van grote investeerders blijven betaalbare woningen een utopie.
Maar zelfs als woningen worden gebouwd, zullen door de gigantische bezuinigingen op het openbaar vervoer nieuwe woonwijken onbereikbaar zijn voor lagere inkomens, waarschuwden gemeenten vorige week. Vooral huurders zijn vaker afhankelijk van betaalbaar openbaar vervoer om naar het werk, school of zorg te reizen. Als openbaar vervoer duurder en schaarser wordt, terwijl koopwoningen wél in goed bereikbare gebieden staan, worden lage en middeninkomens dubbel geraakt: minder woonopties en hogere reiskosten.
De komende jaren gaan ministers en politici van populistische partijen het lokaal bestuur de schuld geven van de woningcrisis. Immers, van de vier regeringspartijen is alleen de VVD goed ingebed op lokaal niveau. PVV en BBB hebben een klein aantal lokaal vertegenwoordigers, NSC heeft nul gemeenteraadsleden. De populisten zullen roepen dat door uw regelgeving en uw milieumaatregelen er geen nieuwe woningen bijkomen. Dit keer zult ook u de zondebok zijn.

André Krouwel is oprichter van Kieskompas en werkt als politicoloog aan de Vrije Universiteit: andre.krouwel@vu.nl.