De wettelijke basis voor de rechtspositie van raads- en commissieleden is de Gemeentewet. Deze is uitgewerkt in het Rechtspositiebesluit decentrale politieke ambtsdragers en de Regeling rechtspositie decentrale politieke ambtsdragers.
Voor een aantal onderwerpen staat in deze regelgeving dat een nadere regeling bij verordening mogelijk is. De VNG heeft hiervoor een Model Verordening rechtspositie Raads- en commissieleden opgesteld.
Uitgangspunt
In de Gemeentewet staat dat raadsleden geen andere vergoedingen mogen ontvangen van de gemeente dan die bij of krachtens wet mogen worden toegekend. Dit kan ook een andere wet zijn dan de Gemeentewet. Zo is in de Wet gemeenschappelijke regelingen bepaald dat aan bestuursleden een vergoeding voor de werkzaamheden en een onkostenvergoeding kan worden gegeven.
Deze vergoedingen aan raadsleden die bestuurslid zijn, zijn bij wet toegestaan, en daarom dus niet in strijd met de Gemeentewet. Voor vergoedingen voor raadsleden in andere besturen/organisaties geldt ook dat een vergoeding voor de werkzaamheden gebaseerd moet zijn op een bij of krachtens wet toegestane mogelijkheid.
Voorzieningen
De Gemeentewet biedt de mogelijkheid bij verordening zogenaamde secundaire voorzieningen aan raadsleden te verstrekken. Het Rechtspositiebesluit decentrale politieke ambtsdragers regelt welke voorzieningen mogelijk zijn. Buiten de limitatieve opsomming in het Rechtspositiebesluit zijn geen voorzieningen toegestaan.
Het is aan de gemeenteraad zelf om vast te stellen of en zo ja welke secundaire voorzieningen zij beschikbaar stelt. Het merendeel van de rechtspositionele regelingen zijn dwingendrechtelijk vastgesteld in het Rechtspositiebesluit decentrale politieke ambtsdragers en de Rechtspositieregeling decentrale politieke ambtsdragers. Op lokaal niveau kunnen daarom nog maar een beperkt aantal zaken rechtspositioneel worden geregeld en/of nader ingevuld zoals voor raadsleden:
- De regeling waarbij bij verordening kan worden bepaald dat ten hoogste 20% van de raadsvergoeding kan worden berekend naar het aantal bijgewoonde vergaderingen.
- De vergoeding voor reis- en verblijfskosten buiten het grondgebied van de gemeente.
- Toekenning van een aanvullende toelage voor raadsleden die lid zijn van een onderzoekscommissie en of bijzondere commissie.
- Vergoeding van kosten voor raadsleden uit de inwonersklasse 7, 8 en 9 in het kader van loopbaanoriëntatie.
- Een vergoeding voor voorzieningen in het kader van arbeidsongeschiktheid, ouderdom en overlijden.
- De mogelijkheid om nadere regels te stellen voor scholing
Voor commissieleden:
- Hogere vergoeding voor commissieleden waarbij sprake is van een bijzondere beroepsmatige deskundigheid of een zwaardere taak.
- Vergoeding voor reis en verblijfskosten buiten het grondgebied van de gemeente.
Meer informatie
- Model Verordening rechtspositie raads- en commissieleden (ledenbrief en bijlagen, februari 2024)
Wet- en regelgeving via wetten.nl/zoeken
- Rechtspositiebesluit decentrale politieke ambtsdragers
- Regeling rechtspositie decentrale politieke ambtsdragers
- Gemeentewet (artikel 99)
- Wet gemeenschappelijke regelingen