Het opleidingsaanbod van de Gelderland Academie, gestart in 2016, oogt gevarieerd. Van de Dialoogtraining tot een masterclass Burgerparticipatie en de interactieve integriteitsgame. Maar je kunt er bijvoorbeeld ook leren hoe je moet omgaan met de lokale pers. Of de podcastserie over ondermijnende criminaliteit beluisteren.

Toegespitst op de regio
‘De aanleiding voor het oprichten van de Gelderland Academie is het leveren van maatwerk naast het bestaande landelijke opleidingsaanbod’, zegt Dorien van der Kamp. Ze is raadsgriffier in Overbetuwe en samen met Judith van den Wildenberg, raadslid in Barneveld (Burger Initiatief), kort na de start bij de Gelderland Academie betrokken geraakt. ‘We zijn er niet om te concurreren, maar om aan te vullen. Als we bijvoorbeeld een bijeenkomst hebben over agressie en intimidatie tegen raadsleden en collegeleden, dan nodigen we de officier van justitie uit. Vaak is er een politieagent bij en de burgemeester van de gemeente waar we te gast zijn. Daarmee maak je het veel meer lokaal of regionaal dan dat je een landelijk bureau invliegt, dat in Friesland hetzelfde programma draait als in Zeeland.’

‘Los van dat we de kennis regionaal aanbieden, zien we de cursussen ook als een plek voor ontmoeting’, zegt Van der Kamp. ‘Het is leuk om een raadslid uit Friesland tegen te komen, maar het is vaak nuttiger voor je werk om een raadslid uit een buurgemeente te ontmoeten. Zo kun je elkaar daarna makkelijker vinden over de gemeentegrenzen heen.’

Brede insteek
De insteek van de academie was vanaf het begin breed, hoewel er extra aandacht is voor raadsleden van lokale partijen. Zij hebben geen landelijk opleidingscentrum of wetenschappelijk bureau achter zich. Zo is er speciaal een Dag voor de lokale partijen in het leven geroepen, waarop zij cursussen kunnen volgen die anderen vanuit de landelijke partij krijgen aangeboden. ‘De samenstelling van de groepen is bij de meeste bijeenkomsten gemengd,’ zegt Van den Wildenberg. ‘Zowel raadsleden van landelijke als lokale partijen, mede afhankelijk van het onderwerp.’ 

De opleidingsbehoefte onder raadsleden wordt over het algemeen via de griffiers en de griffierskringen in kaart gebracht. ‘De raadsleden kunnen ook zelf direct aangeven waar hun interesse ligt, maar dat gebeurt minder’, aldus Van der Kamp. ‘Als blijkt dat raadsleden uit een gemeente interesse hebben in een onderwerp, bijvoorbeeld regionale samenwerking, kijken we vervolgens of er nog andere gemeenten zijn waar die interesse leeft. We willen een cursus eigenlijk alleen voor minimaal drie gemeenten tegelijk aanbieden, omdat we ook dat ontmoeten zo belangrijk vinden.’

We zien de cursussen ook als een plek voor ontmoeting

Dialoog
De Gelderland Academie werkt samen met externe docenten, onder meer van adviesbureaus, de Radboud Universiteit en de Hogeschool Arnhem Nijmegen.  Een mooi voorbeeld is de dialoogtraining Verschillen overbruggen, die is gegeven door de Nijmeegse hoogleraar Noelle Aarts. Van den Wildenberg: ‘Die cursus was voorbereid met mensen van de universiteit om de vraag goed duidelijk te krijgen. Daar kwam uit naar voren dat ze het liefst een vijfdaagse cursus zouden geven. Maar dat kan niet voor raadsleden, die hebben al geen tijd voor een tweedaagse cursus. Dus het werd uiteindelijk één dag.’ 

De eendaagse cursus ging over hoe je het beste om kunt gaan met populistische groepen en extreme ideeën en uitingen. ‘Het maatschappelijk debat verhardt, ook in de gemeenteraden’, aldus Van den Wildenberg. ‘Er komen partijen op die op een totaal andere manier werken dan gebruikelijk was, dat uit zich in andere taal en gebaren. Hoe ga je daar nu mee om? Aarts kwam met een in mijn ogen revolutionaire visie. Zij maakte duidelijk: met argumenten kom je er niet. Dat vond ik echt een openbaring, want ik was altijd heel argumentgericht. In plaats daarvan kun je luisteren en vragen stellen, waardoor je toch in verbinding treedt. Dat werkt volgens haar beter dan iemand met argumenten van de raad om de oren te slaan.’

Tijdens de cursus werd dit geoefend met acteurs. ‘Ik vond het super confronterend, maar het heeft me wel een stuk opener gemaakt.’

Toekomstplannen
Zowel VNG Gelderland als de provincie levert geld en mensen voor het programmateam van de academie, dat uit zes mensen bestaat en samenwerkt op het provinciehuis.

‘Bij VNG Gelderland is hiervoor structureel een budget opgenomen in de begroting,’ zegt Van der Kamp. ‘Het wordt bekostigd uit de bijdragen die wij van de gemeenten ontvangen. En de provincie heeft onlangs ook weer voor vijf jaar geld beschikbaar gesteld en hiervoor een post opgenomen in de begroting, dus we kunnen in ieder geval vijf jaar door.’

Plannen genoeg, onder meer om het gebruik van de website te stimuleren. Ook wordt er ingezet op het maken van podcasts en webinars, een laagdrempelige manier om kennis op te doen volgens veel raadsleden. 

De tip die Van der Kamp andere provincies zou willen meegeven: ‘ Doe het samen als gemeenten en provincie. En betrek, zoals nu in Gelderland ook gebeurt, de waterschappen erbij.’ 

Andere provincies, zoals Overijssel en Noord-Brabant, zijn ook geïnteresseerd in een opleidingsplatform. Zuid-Holland heeft sinds 2022 de Zuid-Holland Academie en in Zeeland is de Zeeuwse Academie gestart, met het motto Leren en ontwikkelen dicht bij huis. Precies zoals de Gelderland Academie voorstaat.