Ondertussen komt de samenleving in actie. Wetgeving op het gebied van ‘collectieve actie’ maakt het mogelijk om gezamenlijk rechtszaken aan te spannen. Met goed gevulde oorlogskassen trekken burgers nu ten strijde tegen bedrijven als TikTok, Oracle en Salesforce.

Toch is het vreemd dat burgers zelf naar de rechter moeten stappen om hun rechten in het digitale domein af te dwingen. Met de campagne ‘The People's Declaration’ roepen ruim zeventig Europese maatschappelijke organisaties de Europese politiek op een einde te maken aan de inbreuk op hun leven door big tech. ‘Onze organisaties vertegenwoordigen meer dan 25.823.881 burgers uit heel Europa’, schrijven ze. ‘Vandaag sturen we u een gezamenlijk bericht: wij, de burgers, tolereren deze onophoudelijke aanval van big tech op ons leven en onze vrijheid niet langer. We verwachten en verlangen dat onze gekozen vertegenwoordigers ons hierin steunen.’

We kunnen constateren dat er enige progressie zit in de Europese politieke arena om big tech aan te pakken. Er staat veel nieuwe wetgeving op stapel. Maar waarom komen onze eigen nationale en lokale overheden niet in actie? Zij behoren toch de burger te beschermen? 

Waarom komen onze lokale overheden niet in actie?

Tijdens de recente conferentie van de coalitie Cities for Digital Rights, waar wethouders uit steden als Utrecht, Milaan, Amsterdam, Barcelona, Bordeaux, Londen en Brussel bijeenkwamen, was de boodschap aangekomen. Niet langer gaat het gesprek over algemeenheden, maar over concrete actie. Kunnen steden zelf in hun aanbestedings- en consessiebeleid afdwingen dat privacy en autonomie gewaarborgd zijn? Dat in de fysieke omgeving en op digitale platforms geen vreemde mogendheden meeloeren? 

Niet de commerciële belangen, maar het algemene belang moet vooropstaan. We hebben kaders nodig waarbinnen we onze digitalisering vormgeven. Dat vraagt om nieuwe arrangementen en partnerschappen tussen publieke instituties en civiele organisaties. Een verantwoorde en duurzame digitaliseringspolitiek, ook op lokaal en regionaal niveau. Ik hoop het in de verkiezingsprogramma’s voor de lokale gemeenteraadsverkiezingen terug te lezen. Wacht niet op de Europese Unie, maar neem lokaal verantwoordelijkheid. Lokale overheden zijn de meest directe interface tussen samenleving en politiek.