VNG Magazine nummer 10, 4 juni 2021

Tekst: Rutger van den Dikkenberg

Welke gemeentelijke initiatieven zijn het delen waard? Dat is de vraag achter de wedstrijd GemeenteDelers. ‘We willen initiatieven boven water krijgen die nog niet zo bekend zijn’, zegt initiator Suzanne Kursten.
 

Gemeentedelers

Het is de eerste jaargang van de nieuwe competitie Gemeentedelers. Met de strijd willen de initiatiefnemers ‘een stevige impuls’ geven aan het delen van kennis en ervaringen. Want waarom zouden gemeenten allemaal zelf het wiel uitvinden, als ze van elkaar kunnen leren?

De in totaal 64 ingezonden casussen zijn de afgelopen maanden door de ‘assessoren’ bekeken. Een jury, onder leiding van directeur Nathan Ducastel van VNG Realisatie, kiest uit de finalisten de winnaars. Eén en ander leidde tot een finalelijst van twaalf inzendingen, verdeeld over vier categorieën. Op het VNG Jaarcongres van 16 juni worden de winnaars bekendgemaakt.

Suzanne Kursten is programmamanager bij VNG Realisatie en directeur van de Vereniging Directeuren Publieksdiensten (VPD). Ze nam het initiatief tot deze competitie. Als VNG Magazine haar spreekt, komt ze net uit het juryberaad. Het is een spannende strijd, zegt ze. ‘Er zijn meerdere initiatieven die niet gewonnen hebben, maar waarvan de jury vindt dat die toch verder uitgerold moeten worden.’
VNG Realisatie, de Vereniging Directeuren Publieksdiensten, A&O fonds Gemeenten, Maatschappelijke Alliantie en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties sponsoren de competitie. Op deze pagina’s licht VNG Magazine enkele finalisten uit – de uitslag is nog niet bekend.
 

GemeenteDelers

Meer over gemeentedelers leest u op de site gemeentedelers.nl.

ACTUALITEITSPRIJS CORONA: Tozo door robots

Genomineerde: Leeuwarden
De plotselinge invoering van de coronamaatregelen vorig jaar zorgde voor een forse toename van het werk bij gemeenten. Neem de Tozo-regeling, de tijdelijke tegemoetkoming voor zelfstandig ondernemers, die wordt uitgevoerd door gemeenten. Bij de start van de eerste versie van de regeling werden de aanvragen handmatig verwerkt. Voor het Bureau Zelfstandigen Fryslân van de gemeente Leeuwarden een enorme klus: 125 medewerkers waren ermee bezig. 
Reden voor de Friese hoofdstad om meteen een digitaliseringstraject op te starten, via Centric en met inzet van robots. Het systeem werkt: er zijn nog maar enkele medewerkers met de Tozo-regeling bezig én de aanvrager krijgt binnen 48 uur na de aanvraag de uitkering op de rekening. Dat scheelt in de werklast van de gemeente en de ondernemer heeft snel uitsluitsel over zijn uitkering.
Inmiddels heeft het Zelfstandigenloket Flevoland in Lelystad het systeem overgenomen. En de goede ervaringen hebben er in Leeuwarden toe geleid dat ook andere processen gerobotiseerd zijn, zoals de aanvraag van bijstand voor zelfstandigen (Bbz). Onderdelen van de gerobotiseerde Tozo-aanvraag konden daarvoor opnieuw worden gebruikt.

Ook genomineerd in deze categorie:
•    Amsterdam trok met een bus door Amsterdam-Oost, om inwoners en ondernemers te vragen hoe het met ze gaat in coronatijd.
•    Rotterdam zette beveiligde videoverbindingen op om contact te houden met de inwoners en ze in de ogen te kunnen blijven kijken.
 

CATEGORIE: EXTERNE DIENSTVERLENING, SNELLE STAPPEN: Schulden en armoede beleven

Genomineerde: Westerkwartier
Hoe voelt het als je schulden hebt? Die vraag staat centraal in het Overleefhuis van de gemeente Westerkwartier. In een training kregen tweehonderd zorgprofessionals en medewerkers van de gemeente inzicht in wat iemand die in armoede leeft en schulden heeft, meemaakt. In een echt huis waar een personage leeft, worden ze geconfronteerd met de situaties, dilemma’s en vooroordelen waar iemand met schulden mee te maken krijgt. Het zijn situaties die gepaard gaan met stress en emoties, waardoor de dagelijkse realiteit voor de hulpverlener zichtbaar wordt. Ook wordt aan de deelnemers gevraagd waar zij hun weekbudget van 40 euro aan zouden uitgeven.

De training helpt volgens de deelnemers bij het wegnemen van vooroordelen over mensen in armoede, en leidt tot meer 
begrip voor de keuzes die ze maken. 
Volgens de assessoren van Gemeentedelers is het Overleefhuis een nieuwe manier om consulenten en andere stakeholders die te maken hebben met mensen in armoede, ‘beter te laten begrijpen en aan te laten voelen wat deze mensen doormaken’.

Ook genomineerd in deze categorie:
•    Nissewaard zette met High Five een netwerkorganisatie op die bijdraagt aan de gezondheid en het geluk van de inwoners.
•    Purmerend stimuleerde vijfduizend kinderen tot gezond drinken door ze te belonen met een duurzame Dopper.
 

CATEGORIE: EXTERNE DIENSTVERLENING, GROOT: De virtuele assistent

Genomineerden: Tilburg, Utrecht en de Drechtsteden
Digitaal contact met de overheid kan voor inwoners ingewikkeld zijn. Tilburg, Utrecht en de Drechtsteden ontwikkelden een virtuele assistent die de meeste vragen van inwoners kan beantwoorden. Nu nog alleen over verhuizen en reisdocumenten, straks over een veel breder scala aan onderwerpen.
De assistent, Gem genaamd, werd eerder getest in Dongen. De ervaringen zijn positief: Gem maakt conversaties goed af en de antwoorden zijn van goede kwaliteit, vinden de inwoners die met de bot gechat hebben. 
De drie gemeenten implementeren de virtuele assistent nu in hun dienstverlening, maar maken hem ook geschikt om vragen te beantwoorden over andere onderwerpen. Zo wordt de chatbot steeds meer een virtuele assistent voor alle inwoners, aldus de indieners. Het grote voordeel: inwoners zijn snel geholpen door de bot, en ambtenaren hebben meer tijd over voor de inwoners waar menselijk contact voor nodig is.
De virtuele assistent wordt door steeds meer gemeenten gebruikt en verder ontwikkeld. De ontwikkelaars maken gebruik van open source-software en gezamenlijke content, zodat ook andere gemeenten van de bot gebruik kunnen maken. De mogelijkheden tot hergebruik zijn groot, aldus de jury.

Ook genomineerd in deze categorie:
•    Groningen ontwikkelde een online participatieplatform, dat gebruikt kan worden voor alle participatietrajecten.
•    Den Haag gebruikt de toepassing OpenStad, oorspronkelijk ontwikkeld in Amsterdam, voor burgerparticipatietrajecten.
 

CATEGORIE: INFORMATIEVOORZIENING/DATAGEDREVEN WERKEN: Communicatie meten

Genomineerde: Enschede
Het effect van communicatiecampagnes laat zich moeilijk meten. Toch is dat precies wat Enschede probeert. Digitaal Luisteren heet het project, waarin naar digitaal gedrag wordt gekeken en waarin meer mensen worden bereikt die recht hebben op inkomensondersteuning. 
Het doel: regelingen uitleggen op een manier die past bij de leefwereld van de doelgroep, zodat de regelingen bekender raken én meer gebruikt worden.

Enschede doet dat door gewoon te proberen, het effect meten, het plan bijstellen en dan opnieuw communiceren. Zo zette de gemeente onder meer een Google-campagne op: Enschedeërs die op de zoekmachine zochten naar termen als ‘snel geld nodig’ kregen een advertentie te zien waarin de gemeente hen wees op de regelingen die er zijn. Dat leidde ertoe dat er inmiddels contact is gelegd met 37 inwoners met financiële problemen, van wie er 22 worden geholpen bij het aanpakken van hun schulden.
Ook de gemeentepagina over schuldhulpverlening werd beter bezocht: het aantal pageviews steeg met 37 procent.

Ook genomineerd in deze categorie:
•    Enschede pikte een tweede nominatie mee, voor een programma dat met een aantal blauwdrukken de inwoners centraal zet.
•    Den Haag ontwierp het Wmo-voorspelmodel, waarmee het toekomstige gebruik van de maatschappelijke ondersteuning berekend kan worden.