De letters UCLG zullen veel mensen bij Nederlandse gemeenten niet erg bekend voorkomen. United Cities and Local Governments is de wereldorganisatie van steden en van nationale verenigingen van gemeenten, waaronder de VNG. Jan van Zanen, voorzitter van de VNG, is co-voorzitter van deze internationale organisatie.
Onderdeel van UCLG is de CIB Working Group, de staf die verantwoordelijkheid is voor het internationale werk. Waar de wereldorganisatie zich vooral bezighoudt met de grote wereldproblemen, zoals klimaatverandering, migratie en energietransitie, richt CIB (Capacity and Institution Building) zich vooral op de ondersteuning van gemeenten in gebieden waar de lokale overheid nog te zwak is om haar werk goed te kunnen doen. Voorzitter van CIB is Peter Knip, in Nederland beter bekend als directeur van VNG International. Ook het secretariaat van deze wereldwijd werkende club bevindt zich in de Willemshof, het bureau van de VNG.
Van Zanen in de top van UCLG, de burgemeesters van Opsterland en Soest, Ellen van Selm en Rob Metz, in belangrijke commissies en Knip voorzitter van CIB – Nederland is goed vertegenwoordigd. ‘Wij kunnen onze Hollandse reputatie van lastig en te direct zijn blijkbaar redelijk verbergen’, lacht Knip. Serieus: ‘De VNG was een van de verenigingen die de internationale beweging van lokale overheden op gang heeft gebracht. Wij waren honderd jaar geleden, samen met onze Vlaamse collega’s, veruit het actiefst. We hebben met VNG International een sterke internationale portefeuille ontwikkeld, in de internationale familie van verenigingen van gemeenten en steden zijn wij van nature aanwezig.’ Dat de Nederlandse opstelling – goed luisteren naar wat er speelt en de verbinder willen zijn – wordt gewaardeerd, blijkt uit de benoeming van Van Zanen tot co-voorzitter van UCLG. ‘Voor mij is die zichtbaarheid van de VNG binnen UCLG ook buitengewoon nuttig.’

Onze investeringen in het netwerk betalen zich nu terug

Vertrouwen

Knip is sinds een jaar of twintig voorzitter van CIB. Uitzonderlijk lang, zijn voorgangers zaten er gemiddeld vijf jaar. Volgens de eigen website (cib-uclg.org) is CIB een platform van professionals die wereldwijd kennis en informatie delen om gemeenten in staat te stellen de mondiale opgaven goed en efficiënt op lokaal niveau uit te voeren. ‘Wij brengen de professionals rond de tafel’, zegt Knip. Die professionals, dat zijn dan vooral de mensen die zich met internationaal beleid bezighouden. De directeur internationaal van de stad Parijs bijvoorbeeld, of van Barcelona. En de directeuren van de verenigingen, de collega’s van Peter Knip.
Dat werkt goed, maar het kan altijd beter. Knip denkt dat het ook voor de specialisten van verenigingen interessant zou zijn om ervaringen uit te wisselen. ‘Bijvoorbeeld de directeur fysiek domein van de VNG die praat met de directeuren fysiek domein van de zusterverenigingen. Dat is nog  weinig ontwikkeld.’
CIB is een stevig netwerk dat ook tijdens de coronacrisis overeind is gebleven. Tot de pandemie de wereld verlamde, vloog Knip voor VNG International gemiddeld twee keer per maand de wereld over. Nu moet hij het doen met Zoom en Teams. Hij is ‘enorm gelukkig’ dat er door de jaren heen goede netwerken zijn opgebouwd. ‘Doordat we veel mensen kennen, blijven de contacten goed. Onze investeringen in het netwerk betalen zich nu terug. We kunnen goede afspraken maken en weten dat die ook worden nagekomen.’

Donoren

Bijzonder is dat binnen dit gezelschap van internationaal actieve verenigingen in het CIB, VNG International de enige is die ook de Amerikaanse ontwikkelingsorganisatie USAID en de Wereldbank als donor heeft. ‘We hadden veel zorgen dat steun aan democratisering en lokaal bestuur van USAID onder Trump zou worden afgebouwd. Dat is niet gebeurd, dankzij de kracht van de instituties. De Amerikanen zijn altijd sterk gericht op het bevorderen van échte democratie, tot onze verbazing hebben die vier jaar nauwelijks geleid tot grote koerswijzigingen. En nu waait er natuurlijk weer een andere wind.’
De grote financiers zijn bepalend voor het succes van de leden van de CIB. Knip: ‘Wie betaalt, bepaalt. Ik heb geen signalen dat de donoren het lokaal bestuur minder belangrijk gaan vinden. Integendeel, de nationale staten hebben erkend dat zonder de samenwerking met lokale overheden de doelen niet kunnen worden bereikt.’
Dat UCLG en CIB in Nederland niet zo bekend zijn, verbaast Knip niet. ‘De gemeentebestuurders die dit internationale werk buitengewoon belangrijk vinden, zijn een gepassioneerde minderheid. Gemeenten houden zich nu eenmaal – terecht – voor 99,9 procent bezig met lokale vraagstukken. Dan is het wel prettig als er een organisatie als de onze is die iets voor je kan ontzorgen.’