Van 2015 tot 2019 werkte ik als ambtenaar aan een supercool project: op basis van co-creatie met inwoners een raadsadvies schrijven over de investeringsagenda maatschappelijk vastgoed.
Een van de ideeën achter het project was dat samenwerken aan de voorkant zou leiden tot draagvlak. En dat leidt weer tot een kortere doorlooptijd tot realisatie en minder bezwaarprocedures. Maar toen we de uitvoerende fase ingingen, viel het draagvlak weg. Bijvoorbeeld omdat mensen niet met elkaar door één deur konden, omdat ze geen afscheid wilden nemen van hun accommodatie, of omdat deelnemers met meer soortelijk gewicht toch niet goed hadden aangevoeld wat de zwijgende meerderheid wilde.
Wat ook opviel, was dat in de bestuurlijke arena het woord co-creatie een panacee werd om zaken te legitimeren. Kort door de bocht: het is een goed idee, want het is ontstaan door co-creatie. En het bestuur bleek daar best gevoelig voor. Zo verschoof de focus van het oplossen van een algemeen maatschappelijk probleem naar het oplossen van situationele problemen.

Het woord co-creatie werd een panacee om zaken te legitimeren

Draagvlak

Ik ben sinds 2018 raadslid in Helmond en ik zie hier hetzelfde gebeuren. In Helmond is niet co-creatie, maar draagvlak het panaceewoord. En opnieuw zie ik dit woord gebruikt worden om deelbelangen te legitimeren en de discussie van de inhoud naar het proces te verschuiven. Als raadslid heb ik hierover in lokale media een blog geschreven. De retorische vraag die ik stelde, was: moet ik als raadslid niet meer bij de feiten en de inhoud blijven en meer mijn rug recht en mijn hoofd koel houden?
Als volksvertegenwoordigster kan ik immers niet bij iedere beleidsverandering aan het college vragen een referendum of enquête te organiseren om het draagvlak te peilen. Dat zou bakken met geld kosten. Alleen al één brief versturen naar alle Helmonders kost ongeveer 80.000 euro. Ik heb als raadslid liever dat we onze schaarse middelen inzetten om maatschappelijke problemen op te lossen. Draagvlak ophalen is zeker wenselijk. Maar draagvlak moet niet leidend zijn en belangrijker worden dan het oplossen van maatschappelijke problemen. 

Realistisch uitvoeringsplan

Als raadslid zou ik daarom willen dat elke beleidsnota vergezeld gaat van een realistisch uitvoeringsplan. En het spreekt voor zich dat we hierbij samenwerken met inwoners of instellingen. Niet om draagvlak op te halen, maar om tot een goed uitvoeringsplan te komen. Want we weten het allemaal. Papier is geduldig, praat niet terug en je kunt er heel wat aannames en idealen aan toevertrouwen die mooi klinken, maar nauwelijks uitvoerbaar zijn. Maar een beleidsplan rechtmatig en goed uitvoeren in een bureaucratische wereld, dát is de grote truc.
Laten we meer aandacht besteden aan de uitvoering. En laten we ook meer respect hebben voor mensen die goed beargumenteerd ‘nee’ zeggen. ‘Nee’ als een beleidsplan het algemene belang niet voldoende dient. ‘Nee’ als de kosten niet in verhouding staan tot de oplossing van het maatschappelijke probleem. ‘Nee’ als een plan te veel is gebaseerd op ideologie, particuliere belangen en aannames en te weinig op feiten en wat we weten over menselijk gedrag. En laten we vooral ‘nee’ zeggen als de fundamentele waarden van onze democratie in het gedrang komen.
Willen we als maatschappij samen de grote problemen van deze tijd oplossen, zoals de groeiende ongelijkheid en de klimaatcrisis, dan moeten we zoeken naar realistische compromissen vanuit het algemeen belang. Zo ingewikkeld is het niet. Iedereen houdt van duidelijkheid en nee is ook een antwoord. Niemand wordt blij van mooi-praat en draagvlak, maar van actie en afspraken die worden nagekomen. 
Wat mij betreft is werken aan daadkracht veel belangrijker dan werken aan draagvlak.