Het is marktdag in Naaldwijk. De schaaktafel is lastig te vinden op het Wilhelminaplein, tussen al die kramen. We ontdekken haar uiteindelijk aan de rand van het plein, in de schaduw van de Oude Kerk. VNG Magazine heeft daar afgesproken met Jesús Medina Molina, de man die zich ervoor inzet om in elke gemeente ten minste één schaaktafel in de openbare ruimte geplaatst te krijgen. Zoals deze in Naaldwijk, een eenvoudige betonnen tafel met twee zitjes. Het tafelblad is een gecombineerd dam- en schaakbord. Een robuust straatmeubel, hufterproof, onderhoudsarm en eenvoudig schoon te spuiten. 
De Naaldwijkse schaakdamtafel staat er sinds 10 maart dit jaar. Het is een ‘ontmoetingsplaats’, staat op de website westlandschaakt.nl. De locatie is perfect: midden in het dorp, tussen de horeca. Wie op een terras zit, kan tussendoor een potje schaken, de tafel is breed genoeg voor een paar bierglazen. Schaakstukken en damstenen kunnen worden geleend bij een van de cafés en restaurants in het centrum. Medina heeft zijn eigen stukken meegenomen en gaat er goed voor zitten om, tijdens een potje schaak, te vertellen over zijn missie.
Het is voor hem écht belangrijk dat er schaaktafels in alle gemeenten komen, zegt de bedenker van het initiatief Urban Chess. ‘Het is ook haalbaar, als je het onderwerp maar met de juiste argumenten aanvliegt en de gemeente een beetje betrokken is.’
Hij kan daarbij rekenen op steun van de wereldschaakbond FIDE. Die noemt het een succes story en wil actief helpen met de verspreiding van het project. 

Kinderen die schaken, kunnen zich beter concentreren

Jeugd

Het begint bij de jeugd. ‘Ik ben blij als mijn twee dochters even niet met hun mobieltje bezig zijn’, zegt hij, terwijl hij e4, de openingszet van wit, met e5 beantwoordt. ‘Op het moment dat kinderen schaken, gebruiken ze hun hersenen, al is het maar twintig of dertig minuten. Maar schaken is veel meer. Je leert oplossingsgericht denken en je impulsen te beheersen. Als je een goede zet ziet, denk je even na of er misschien nog een betere is. Wie schaakt, kan zich beter concentreren, de schoolprestaties worden beter.’
Toen Medina begon met zijn project om schaaktafels over de gemeenten uit te rollen, zeiden mensen tegen hem: dat gaat je niet lukken, schaken zit niet in de Nederlandse cultuur. ‘Nou, dan gaan we die cultuur maken, zei ik dan. Het moet heel normaal worden om buiten een partijtje te spelen. En daarvoor hoeft het niet per se een prachtige dag te zijn, dat is het nu ook niet en toch zitten we hier. Ik woon bij het Máximapark in Utrecht, daar staan al tweeënhalf jaar drie schaaktafels. Ik heb daar ook ’s winters geschaakt, thermoskan koffie erbij. Dat gaat prima.’

Schaken verbindt

Schaken verbindt, is Medina’s overtuiging. ‘Hoezo een schaaktafel, waarom geen pingpongtafel, vroegen sommigen zich af. Het is moeilijk om een gesprek te voeren als je om een tafeltennistafel heen rent. Wij kenden elkaar niet, maar we praten nu, we hebben een relatie met elkaar. Wat ook heel grappig met die tafels is: er loopt altijd wel iemand langs die een opmerking maakt en erbij komt staan. Dan ontstaan gesprekken. Dat vind ik fascinerend. Ook al spreek je elkaars taal niet, je communiceert wel. Als ik straks een mooie zet doe, kan er op jouw gezicht een glimlach komen omdat je dat knap vindt.’
Het was een beetje een lastig verhaal waarmee hij een kleine drie jaar geleden aanklopte bij gemeenten. Inmiddels staan er schaaktafels in zeventien gemeenten, de jongste staat in Eindhoven, bij een Johan Cruyff Court: een lange tafel met drie schaakborden in het tafelblad. Medina verwacht een verdubbeling in het komend jaar. In augustus werden drie tafels geplaatst in IJsselstein; Stichtse Vecht, Texel, Dordrecht en Teylingen komen eraan. ‘Kosten maken gemeenten toch al, ze moeten iets bedenken om ontmoeten in de openbare ruimte te stimuleren. Een schaaktafel vraagt geen onderhoud. Er zijn potjes genoeg, van de gemeente of een lokaal fonds. Ik voer nu een ander gesprek met gemeenten dan in het begin. Ze zien dat een schaaktafel een doel heeft, een sociale functie. In parken, op pleinen en op schoolpleinen. Vooral op schoolpleinen.’
Zoals hij erover denkt schaaktafels te combineren met Johan Cruyff Courts, zo wil hij het schaken op schoolpleinen ook stimuleren. De combinatie van bewegen en het brein stimuleren is volgens hem cruciaal. 

Isle of Chess

Op Schiermonnikoog staan sinds 2018 drie schaaktafels, een daarvan op het schoolplein. Burgemeester Ineke van Gent riep haar gemeente uit tot Isle of Chess, het enige schaakeiland ter wereld. ‘Ze nodigde mij uit voor een gesprek nadat ze mij had gehoord op de radio. Ze is inspirerend en enthousiast, ik hoop dat zij haar ervaringen deelt met collega’s. Wat het doet met mensen, met toeristen. Ik zag op het eiland ouders met hun kinderen schaken. Op het bord gebeurden dingen die helemaal niet kunnen, de paarden vlogen alle kanten op. Maar dat geeft niet, er was interactie, de kinderen hadden lol, dat is toch geweldig. En ze keken niet op hun telefoon, maar hadden een gesprek met hun ouders.’