De ledenvergadering van de VNG heeft een motie van Leidschendam-Voorburg en de M50 (middelgrote gemeenten) aangenomen waarin die oproep wordt gedaan.

Gemeenten en het rijk spreken al geruime tijd over de financiële situatie na 2026, door gemeenten ook wel het ‘ravijn’ genoemd. Uit de Voorjaarsnota blijkt opnieuw dat lokale overheden vanaf dat jaar 3,4 miljard euro minder krijgen om hun taken uit te voeren. Gemeenten maken zich daar grote zorgen over, omdat ze de korting nu al moeten inboeken in hun meerjarenbegrotingen. 

Herstel
De VNG zet in het overleg met het rijk in op een aantal maatregelen om de financiële situatie te verbeteren. Zo moet het gemeentefonds worden opgehoogd, het accres hersteld en moet de opschalingskorting definitief van tafel worden gehaald. Daarnaast moeten investeringen door het rijk ‘brede welvaart in alle regio’s’ structureel worden bevorderd. Ook moet het rijk het gemeentefonds voldoende indexeren. 

‘We kunnen als gemeenten ons werk niet goed blijven doen als de kabinetsplannen doorgaan’, zei burgemeester Liesbeth Spies van Alphen aan den Rijn namens het VNG-bestuur. Een resolutie van het bestuur met onder meer deze oproepen werd op de algemene ledenvergadering met 97,2 procent aangenomen.

De gemeenten vinden echter dat er een steviger stok achter de deur moet staan om te zorgen dat de financiële situatie daadwerkelijk verbetert. Leidschendam-Voorburg en de M50-gemeenten eisen in de motie, die door ruim 91 procent van de leden werd ondersteund, dat er uiterlijk in de septembercirculaire duidelijkheid is over de korting. Tot het zover is, mogen er geen nieuwe akkoorden met het rijk worden gesloten en moet gekeken worden of de invoering van andere akkoorden bevroren kan worden.
Het VNG-bestuur zelf wil al ‘zeer terughoudend’ zijn met het aangaan van nieuwe afspraken met het rijk. Nieuwe afspraken zullen ook steeds formeel aan de leden worden voorgelegd.

Taskforce
Daarnaast is er een taskforce ingesteld die zich buigt over de strategie om om te gaan met het ravijn. Deze taskforce, onder leiding van oud-SER-voorzitter Alexander Rinnooy Kan, raadt ‘om redenen van bestuurlijke betrouwbaarheid’ af terug te komen op recent gesloten akkoorden.

Burgemeester Sjoerd Potters van De Bilt, voorzitter van de M50, noemde de opschalingskorting in een toelichting een ‘onrechtvaardige strafkorting’. Gemeenten komen geld tekort om hun taken uit te voeren. ‘Dat kan zo niet langer.’ 

Potters pleitte namens de M50 verder voor ‘teruggeefgesprekken’: als het rijk uiteindelijk niet over de brug komt, dan moeten gemeenten met het rijk in gesprek over welke taken worden gaan teruggegeven aan het rijk omdat de lokale overheden ze niet meer kunnen uitvoeren.

Minister
Het rijk is zich bewust van de uitdagingen voor gemeenten. ‘We moeten allemaal in staat zijn ons eigen aandeel te leveren’, zei minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken in haar speech op het congres. Ze wees er wel op dat het rijk ‘voor het eerst in jaren’ moet bezuinigen. ‘Hierbij verschillen de perspectieven van de VNG en het rijk.’ Waar de VNG vindt dat gemeenten er 3 miljard op achteruit gaan, stelt het rijk juist dat er 1 miljard euro extra is vrijgemaakt voor de lokale  overheden, zei ze. ‘Dit meningsverschil gaan we hier niet oplossen. Maar we kunnen ook niet in een surplace blijven staan. We moeten samen het gesprek aan om een balans te zoeken tussen taken, middelen en uitvoeringskracht.’