VNG Magazine nummer 11, 23 juni 2023
Tekst: Marten Muskee | Beeld: Jelke Rinders
In zijn laatste jaarrede brak scheidend VNG-voorzitter Jan van Zanen een lans voor de ‘echte’ ene overheid. ‘Het kabinet lijkt op bepaalde vlakken een beetje in de alien-stand te staan en zich niet altijd beseffen dat we samen voor dezelfde opgave staan en dezelfde verantwoordelijkheid hebben’, zei hij, verwijzend naar de inwoners.
Van Zanen maakte een metafoor via een sciencefictionverhaal over een wetenschapper die ervan overtuigd is dat de ontwikkeling van de mensheid niets meer is dan een wetenschappelijk experiment van aliens. Een petrischaaltje vol krioelende mensjes waar de aliens op gepaste afstand op neerkijken en die ze kunnen bestuderen en manipuleren.
De Voorjaarsnota is volgens Van Zanen niet alleen teleurstellend omdat het geld uitblijft, maar ook vanwege een ander belangrijk punt. ‘Gemeenten horen de ruimte te krijgen om mee te praten over beleid en uitvoering. Samen zijn we dé overheid. Zeker in de ogen van onze inwoners. Dus geen aliens met een petrischaaltje.’
Elke regio telt
De VNG-voorzitter wil de ‘stap naar voren’ zetten samen met het rijk, maar zeker ook met de provincies en de waterschappen. Daarbij is het ook van belang dat gemeenten beter en meer gaan samenwerken in de regio. Van Zanen haalde daarbij het recente rapport Elke regio telt! aan van drie adviesraden die dezelfde conclusie trekken.
‘Het gaat niet alleen om economisch rendement, het gaat om kansengelijkheid, om het gelijktrekken van de steeds grotere verschillen die ontstaan op het gebied van zorg, onderwijs, infrastructuur en werkgelegenheid. Dat advies sluit naadloos aan bij onze nieuwe Verenigingsstrategie. Daarin werkt de VNG aan een sterke lokale bestuurslaag die niet alleen in de pas loopt met het rijksbeleid, maar die ook zelf initiatieven neemt en kan nemen. Effectieve regionale samenwerking is daarbij een belangrijk instrument.’
Eigen boezem
Als het gaat om kansengelijkheid, moeten lokaal bestuurders ook de hand in eigen boezem steken, zei Van Zanen. ‘Ook binnen gemeenten, in onze colleges en raden moet het algemeen belang hét richtsnoer zijn van ons handelen. Dat is waar we allemaal naar streven en waar we allemaal iedere dag hard en zo goed mogelijk voor werken. We doen het voor onze inwoners en dat is werk om trots op te zijn.’