De politie is tevreden: in 2018 waren er 80 minder E33 meldingen (meldingen bij de politie over verwarde personen). De burgers zijn tevreden: de cliënttevredenheid over de Wmo is hoog. Ketenpartners zijn tevreden, want de procesregisseurs zorgen voor een goede en snelle samenwerking op complexe casuïstiek. Ambtenaren zijn tevreden: beleid en uitvoering zijn ondergebracht in één afdeling. Bestuurders zijn trots: wethouder Jelle Zoetendal loopt soms mee met de wijk-GGD-er en ondersteunt bij complexe, spannende zaken.
Wat is de kracht van de aanpak in Heerenveen? Titia Woudwijk, teamleider Sociaal Domein, Sjoukje van der Horst, beleidsregisseur Sociaal Domein en Harold Brouwer, wijk-GGD’er geven uitleg.
De procesregisseurs zijn de katalysators binnen de aanpak’
De gemeente Heerenveen heeft 51.000 inwoners, naast Heerenveen zijn er nog wat kleinere dorpen. Woudwijk: “De gemeentelijke partners kennen elkaar, eigenwijsheid kenmerkt hen, er zijn korte lijnen en er is veel mogelijk dankzij de samenwerking tussen uitvoering en beleid. Cruciale functies in deze aanpak zijn ‘de meitinkers’ (Fries voor meedenkers) de wijk-GGD’er en de procesregisseur.”
De preventie in het sociaal domein wordt door externe partijen uitgevoerd, zoals stichting MEE Friesland, Maatschappelijk Werk en de welzijn stichting Caleidoscoop.
Meitinkers
De toegang naar de Wmo, Bijzondere Bijstand, budgetbeheer, werk/inkomen en schuldhulp zijn de meitinkers. Er zijn veertien meitinkers, waarvan tien aan een wijk of gebied zijn gekoppeld en vier beschikbaar zijn om in te springen waar het nodig is. Hoe gaat het in zijn werk? Een inwoner heeft een vraag over inkomen, schulden of een Wmo-voorziening en neemt contact op met de meitinker. Deze komt binnen een week langs voor een keukentafelgesprek en kan dan direct beschikken. De meitinker heeft een domeinoverstijgend mandaat. Dit maakt dat de burger maar met één persoon van doen heeft en dat het veel formulieren en afspraken scheelt. Er is winst in tijd en regeldruk. De backoffice doet de administratie. De meitinker is geen hulpverlener, heeft geen eigen caseload, geen wachtlijst en heeft een breed mandaat.
In Heerenveen is niet gekozen voor een sociaal team met generalisten maar worden specialisten ingezet op diverse hulpverleningsvragen, verslavings-, of psychische problematiek. Volgens Woudwijk loop je in een team met generalisten het risico, je specialisme kwijt te raken en als je van preventie tot multi-problematiek moet doen, raakt preventie in het slop. Men gaat zich dan richten op brandjes blussen en wijkteams lopen vol.
Naast de meitinkers zijn er gezinswerkers die de toegang naar jeugdhulp zijn. Deze gezinswerkers worden niet alleen door burgers maar ook door professionals, zoals de meitinker, benaderd.
Procesregisseurs
Sinds 2017 zijn er vier procesregisseurs aangesteld. Deze vallen onder hetzelfde team als de meitinkers. Allen zijn in gemeentelijke dienst. De procesregisseurs vervullen een functie vergelijkbaar met de functie van een procesregisseur in de veiligheidshuizen. Bij complexe zorg- en veiligheidsproblematiek bepalen zij of specialisten uit het sociaal team worden ingeschakeld, benaderen ze ketenpartners en organiseren zorgoverleggen. Ze bewaken het totaalproces, zien toe op de voortgang, zijn aanspreekpunt voor ketenpartners en lossen knelpunten op in de samenwerking. Woudwijk: ‘Het zijn onzichtbare, gouden krachten, ze zijn de katalysator voor menig complexe zorg- en veiligheidscasus.”
Van der Horst: “De procesregisseurs worden betrokken bij casuïstiek waarbij de Openbare Orde en Veiligheid in het geding is, of waar er sprake is van politieke gevoeligheid. We kunnen veel zelf oplossen, maar bij gemeente-overschrijdende of heel zware casuïstiek schromen we niet om de stap naar het Zorg- en Veiligheidshuis te zetten. Dit gaat om ongeveer vijftien casussen per jaar, terwijl er bij de procesregisseurs jaarlijks zo’n 125 casussen lopen.”
De Wijk-GGD’er
De functie van Harold Brouwer, is wijk-GGD’er, maar hij is in gemeentelijke dienst (in het zorg- en veiligheidsteam, waarin ook de procesregisseurs en meitinkers werken) en heeft een GGZ-achtergrond als sociaal psychiatrisch verpleegkundige. Brouwer werkt aan de voorkant van de keten. Bij signalen over zorg, of zorgmijding, verslaving of verward gedrag gaat hij erop af, klopt aan, maakt contact. Soms op verzoek van de politie, soms samen met een meitinker. Hij heeft veel contact met vindplaatsen als onder andere Albert Heijn, de Hema, politie de bibliotheek en Thialf. Brouwer kan snel een analyse maken, gezien zijn GGZ-expertise. Indien nodig schaalt hij op naar de procesregisseurs. Ook Brouwer is geen hulpverlener. Hij legt contact, analyseert, verbindt de keten, ondersteunt professionals.
Direct effect van zijn inzet is de daling van de E-33 meldingen. Voor de Wet verplichte ggz (Wvggz), die 1 januari van start is gegaan, doet hij de eerste triage en bepaalt of de melding door wordt gezet naar de GGD voor een Verkennend Onderzoek. De meeste meldingen zijn bekend, ook in geval van crisis. Brouwer: “Er loopt vaak al zorg, of bemoeizorg”. Het valt Brouwer op dat er steeds meer politiemeldingen komen over ouderen met verward gedrag. “Ze zwerven rond, dwalen en zijn soms achterdochtig. ’s Nacht begint het vaak, de zintuigen zijn minder, mensen zijn in de war. De politie weet me gelukkig goed te vinden.”
Randvoorwaarden voor het succes
In Heerenveen werkt men, net als de andere gemeenten in Friesland, volgens het op- en afschalingsmodel Aanpak Voorkoming Escalatie. Dit AVE-model is volgens een ‘gripstructuur’ beschreven met een aantal fasen. De gemeente Heerenveen heeft dit AVE-model vertaald naar de interne organisatie waarbij duidelijk is wanneer er op- en afgeschaald wordt, door wie en naar welke functie en waar de verantwoordelijkheid ligt.
Medewerkers worden getraind in wat wel en niet gedeeld mag worden. Meitinkers kunnen bijvoorbeeld zien dat procesregisseurs betrokken zijn, maar niet waarom.
Bestuurders tonen zich betrokken. De wethouder steunt waar nodig in complexe casuïstiek. De burgemeester laat zich informeren door de ambtenaren Openbare Orde en Veiligheid. Er is onlangs een maandelijks overleg ingepland met de burgemeester, wethouder, manager zorg- en veiligheid en bestuursadviseurs. Hier komen zaken die politiek gevoelige elementen hebben aan de orde.